شت کوین (Shitcoin) اصطلاحی است که برای برخی از ارزهای دیجیتال بی‌ارزش، بی‌هدف یا کلاهبرداری مورد استفاده قرار می‌گیرد. اگرچه در ظاهر استفاده از لفظ شت کوین برای این ارزها، که سابقه بسی طولانی در بازارهای مالی دارد، کمی خنده‌دار به نظر میرسد، اما فلسفه‌ای که پشت آن قرار دارد مهم بوده و شما را در مورد ریسک‌های مهمی باخبر می‌کند. در ادامه این مقاله از پیپسیلون، قصد داریم کمی بیشتر مورد شت کوین‌ها و معیارهایی که باعث می‌شوند یک ارز دیجیتال این لقب را بگیرد صحبت خواهیم کرد، محوه شت کوین‌ها در بازار و مولفه‌های این ارزها را معرفی کرده و تفاوت‌های آن‌ها با میم کوین‌ها را نیز بررسی خواهیم کرد. با ما همراه باشید.
شت کوین (Shitcoin) چیست؟
شت کوین (Shitcoin) به پروژه‌های کریپتویی گفته می‌شود که هیچ‌گونه هدف خاصی را دنبال نمی‌کنند، کاربرد خاصی ندارند و اغلب بر اساس کپی کردن از سایر پروژه‌ها – خصوصاً پروژه‌های موفق بازار – ایجاد شده‌اند. این پروژه های کریپتویی می‌توانند توسعه دهنده یک شبکه بلاکچینی با توکن بومی آن باشند یا صرفاً یک آلت کوین را روی شبکه‌ای دیگر ایجاد کرده و توزیع کنند.
نکته بسیار مهمی که در مورد این شت کوین‌ها وجود دارد، این است که هدف تیم توسعه دهنده این قبیل پروژه‌های کریپتویی، اغلب کلاهبرداری است! در‌واقع، این پروژه‌ها سعی دارند با تقلب، جعل یا به هر نحوی اغفال کاربران، از آن ها سوء استفاده کنند. در برخی حالت‌ها نیز صرفاً با یک کپی بی‌ارزش از پروژه‌هایی روبه رو هستیم که هدفی جز خالی کردن جیب ما را دنبال نمی‌کند.
در شرایط پیچیده‌تر، یک شت کوین ممکن است وسیله‌ای برای سرقت، هک یا فیشینگ و سایر جرایم نیز باشد. پس، خریداری شت کوین در بازار، نه تنها ممکن است از نظر اقتصادی توجیهی نداشته و سودی در پی نداشته باشد، ریسک بسیار بالایی نیز از نظر حریم خصوصی و امنیت دارایی‌های شما خواهد داشت.
از نظر مارکت، شت کوین‌ها ارزش معادل صفر دلار یا نزدیک به آن دارند. البته، اغلب آلت کوین‌هایی که در ابتدا وارد عرصه بازار می‌شوند این ارزش پایین نزدیک به صفر را تجربه می‌کنند و قرار نیست – مثل برخی از افراد تندرو – این قبیل آلت کوین‌ها را هم شت کوین بنامیم.
بیشتر بخوانید: آلت کوین چیست؟ معرفی ۵ آلت کوین برتر دنیا برای سرمایه‌گذاری
علاوه بر ارزش نزدیک به صفر، برخی معیارهای دیگر نیز برای شت کوین بودن یک ارز دیجیتال یا آلت کوین وجود دارند که در بخش‌های بعد مفصل‌تر به آن‌ها خواهیم پرداخت.
معنی شت کوین!
شاید معنی لغت شت کوین (Shitcoin) از نظر لغوی کمی خنده‌دار باشد!
لغت شت (Shit) در زبان انگلیسی به معنی «پی‌پی» است!! دلیل نام‌گذاری شت کوین‌ها هم این است که زعم کسانی که این عنوان را انتخاب کرده‌اند، این ارزهای دیجیتال کوین‌هایی هستند که هیچ ارزش، اعتبار و پشتوانه‌ای ندارند و در واقع فرقی با «پی‌پی» نمی‌توان برایشان قائل شد!
یک شت کوین، ارز دیجیتالی است که:
- پشتوانه خاصی ندارد
- کاربردی برای آن تعریف نشده است
- هیچ‌گونه هدف خاصی را دنبال نمی‌کند
- صرفاً یک کپی از دیگر آلت کوین‌ها است
- تیم توسعه دهنده آن ناشناس و نامشخص هستند
- برای اهداف مجرمانه و کلاهبرداری راه‌اندازی شده است
- کنترل شبکه آن متمرکز بوده و در اختیار عده خاصی است (قابلیت دستکاری)
- فاقد وایت پیپر و نقشه راه و سایر پارامترهای مورد نیاز برای تحلیل و ارزیابی است
- و هیچ‌گونه ارزشی از نظر کمی در سطح بازار ندارد و معادل صفر یا نزدیک به صفر دلار معامله می‌شود
ویژگی‌های شت کوین‌ها
برای این‌که از شت کوین‌ها در امان بمانید، باید بتوانید آن‌ها را شناسایی کنید. در حال حاضر، در سطح بازار توکن‌ها یا کوین‌های متعددی راه‌اندازی و عرضه می‌شوند که ممکن است در ابتدای امر روی محدوده‌های قیمتی نزدیک به صفر دلار معامله شوند، هدف خاصی را دنبال نکنند. مثلاً شاید برایتان جالب باشد اگر بدانید زمانی که میم کوین شیبا اینو (SHIB)، در سپتامبر ۲۰۲۰ میلادی عرضه می‌شد، قیمت آن فقط و فقط معادل ۰.۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۸۱۶۵ دلار بود! یعنی تقریباً همان صفر دلار!!
اما شیبا اینو نه تنها میم کوین است و شت کوین نیست، بلکه یک سر و گردن از میم کوین‌ها نیز بالاتر است و به‌واسطه اکوسیستم شیبا سواپ (Shiba Swap) کاربردها و مزیت‌های مختلفی را پشتیبانی می‌کند که چشم‌انداز آینده آن را روشن ساخته‌اند.
یا ممکن است یک ارز دیجیتال کاربرد خاصی در سطح بازار نداشته باشد، مثل میم کوین ترامپ تحت عنوان ماگا (MAGA) که حتی خودِ تیم توسعه دهنده آن هم در وب‌سایت‌شان اعلام کرده‌اند که هدف خاصی از این پروژه نداشته‌اند و ماگا صرفاً برای سرگرمی راه‌اندازی شده است، اما همچنان نتوان روی آن اسم شت کوین گذاشت و در بازار شانس موفقیت داشته باشد.
در مورد سایر معیارهایی که عنوان شد نیز همین موضوع صادق است. مثلاً اگر بخواهیم ناشناس بودن تیم توسعه دهنده را به‌صورت ایزوله مد نظر قرار دهیم، پس در اول صف باید به بیت کوین، پادشاه ارزهای دیجیتال با قیمت سرسام‌آوری که اکنون در سطح بازارهای جهانی دارد شک کنیم! ارز دیجیتالی که هنوز هم پس از گذشت حدود ۱۵ سال از راه‌اندازی آن، کسی از هویت فرد یا تیم توسعه دهنده آن که تحت عنوان ساتوشی ناکاموتو بیت کوین را عرضه کرده است خبری ندارد!
بیشتر بخوانید: بیت کوین چیست؟ ۰ تا ۱۰۰ بیتکوین (Bitcoin)، پادشاه ارزهای دیجیتال
برای این‌که بهتر بتوانید شت کوین‌ها را تشخیص دهید و دچار سردرگمی نشوید، معیارهای زیر را مد نظر قرار دهید:
فرایند توسعه پروژه
در مورد فرایند توسعه پروژه‌هایی که شت کوین هستند، لازم است به چند نشانه مهم توجه کنید که اغلب هم همه آن‌ها در یک شت کوین اتفاق می‌افتند:
- تیم توسعه دهنده پروژه مشخص نیست
- وایت پیپر و نقشه راهی برای پروژه منتشر نشده است
- پروژه هدف خاصی را دنبال نمی‌کند
- پروژه حامی مشخص و قابل توجهی ندارد
- و مهم‌تر این‌که قیمت پروژه به یکباره پامپ شده و تورمی می‌شود و سپس به کل زمین می‌خورد!
اگر در یک ارز دیجیتال این چند مشخص را مشاهده کردید، احتمالاً با یک شت کوین مواجه هستید و حسابی باید حواستان را جمع کنید تا گرفتار کلاهبرداری و ضرر و زیان نشوید.
تبلیغات و بازاریابی
واقعیت این است که پروژه‌های کریپتویی موفق و واقعی که هدف مشخصی را دنبال می‌کنند، دارای نقشه راه هستند، برنامه‌ریزی دارند و برای کاربرد خاصی طراحی و راه‌اندازی شده‌اند، نیاز به کمپین‌های تبلیغاتی و جنجال‌های آنی و سریع در بازار ندارند.
اساساً این قبیل پروژه‌ها اگر هم بخواهند بازاریابی انجام دهند، برای سرمایه‌گذاران این‌کار را انجام می‌دهند و با سرمایه‌گذاران خرد و معامله‌گرانی نظیر من و شمای نوعی کاری ندارند!
اگر با ارز دیجیتالی روبه‌رو شدید که اصلاً مشخص نیست از کی و کجا آمده است، اما به شدت تبلیغ می‌شود، وعده‌های سودهای کلان می‌دهد، در حال پامپ شدن است و اینفلوئنسرهایی آن را تبلیغ می‌کنند تا خریداری کنید و سود ببرید، باید بگوئیم که شما در آستانه یک کلاهبرداری بزرگ قرار دارید و به احتمال زیاد، بلافاصله بعد از پامپ، قبل از این‌که بخواهید حرکتی بزنید، شت کوین مورد نظر سقوط کرده و کل سرمایه‌تان را از دست خواهید داد!
پامپ و دامپ
یکی از رفتارهای قیمتی که معمولاً در میم کوین‌ها و خصوصاً شت کوین‌ها زیاد مشاهده می‌شود، پامپینگ (Pumping) و دامپینگ (Dumping) است.
ساز و کاری تیم‌های توسعه دهنده شت کوین‌ها اغلب برای کسب سود از آن‌ها طراحی می‌کنند، این است که ابتدا قیمت‌گذاری و روند قیمتی آن در سطح بازار را به نحوی پیش می‌برند که شروع به پامپ می‌کند. البته این این پامپ کردن، مصنوعی، ساختگی و دستکاری شده است و ارز دیجیتال مورد نظر هیچ‌گونه ارزش ذاتی ندارد!
قیمت که شروع به پامپ کرد، همان‌طور که در بخش قبل نیز اشاره شد با استفاده از کمپین‌های تبلیغاتی، شبکه‌های اجتماعی و اینفلوئنسرها، کاربران و معامله‌گران مبتدی و ناآگاه برای خرید توکن در یک سطح قیمتی مشخص اغفال می‌شوند که اتفاقاً سطح بالایی نیز هست.
پس از این‌که توکن به فروش رفت، به شدت دامپ کرده و سقوط می‌کند؛ یک تیم توسعه دهنده کلاهبردار می‌ماند و کلی پول باد آورده، و طیف گسترده‌ای از خریداران که نمی‌دانند با سرمایه از دست رفته خود و شت کوین‌های بی‌ارزشی که خریداری کرده‌اند چه کنند!
هدف پروژه و کاربرد
در بخش‌های قبلی اشاره کردیم که شت کوین‌ها، معمولاً:
- هیچ‌گونه هدف مشخصی برای راه‌اندازی ندارند
- خبری از وایت پیپر و نقشه راه و غیره در آن‌ها نیست
- کاربرد خاصی ندارند و اغلب از سایر آلت کوین‌ها کپی شده‌اند
تنها کاربرد و هدفی که تیم توسعه دهنده از عرضه یک شت کوین دارد، خالی کردن جیبِ من و شماست!!
باگ‌های ساختاری
بسیاری از پروژه‌هایی که در قالب شت کوین راه‌اندازی می‌شوند، از آن‌جا که تیم توسعه دهنده معتبر و قوی ندارند، زمانی برای طراحی و پیاده‌سازی آن‌ها صرف نشده است و اغلب کپی هستند، هدف یا کاربرد خاصی را دنبال نمی‌کنند و اساساً قرار هم نیست که کاری انجام دهند، مشکل خاصی را بر طرف کنند یا زمان زیادی دوام بیاورند، دارای باگ‌های ساختاری هستند.
این باگ‌ها و آسیب‌پذیری‌های ساختاری، از نظر امنیتی می‌تواند بسیار خطرساز باشد و ریسک‌های سایبری متعددی را در پی داشته باشد.
در واقع، شما ممکن است در کنار این‌که با سقوط یک شت کوین سرمایه خود را از دست می‌دهید، مورد سرقت، هک یا فیشینگ نیز قرار بگیرید و پیامدهایی مثل خالی شدن کیف پول، افشای داده‌های هویتی و غیره را نیز متحمل شوید.
تفاوت میم کوین با شت کوین
بسیار خوب… تا این بخش از مقاله با شت کوین‌ها، ماهیت شت کوین‌ها و معیارهایی که می‌توان با استفاده از آن‌ها شت کوین‌ها را تشخیص داد را معرفی کردیم. اما نکته‌ای که احتمالا توجه شما را نیز برانگیخته است، این است که تفاوت میم کوین با شت کوین در چیست؟
میم کوین‌ها (Meme Coins) ارزهای دیجیتال یا آلت کوین‌هایی هستند که اغلب کاربرد خاصی ندارند – درست مثل شت کوین‌ها – اما:
- با الهام از ترندهای اینترنتی راه‌اندازی شده‌اند
- جامعه کاربری خاص خود را دارند
- توسط چهره‌های خاصی حمایت می‌شوند
البته، ممکن است برخی از دیگر ویژگی‌های شت کوین‌ها مثل خاصیت پامپ و دامپ در میم کوین‌ها هم مشاهده شود. اما پامپ کردن یک میم کوین، ساختگی و از طرف تیم توسعه دهنده آن نیست و اغلب به واسطه حمایت یک چهره یا شخصیت برتر – مثل ایلان ماسک و ترامپ و غیره… – است که میم کوین مورد نظر به‌یکباره شدیداً رشد می‌کند.
مطالب مرتبط: میم کوین (Meme Coin) چیست؟ معرفی بهترین میم کوین های بازار
نحوه تشخیص شت کوین‌ها
زمانی که یک ارز دیجیتال یا پروژه به شما معرفی می‌شود تا روی آن سرمایه‌گذاری یا برای معامله‌گری خریداری کنید، لازم است به موارد زیر توجه داشته باشید:
- تیم توسعه دهنده پروژه
- وایت پیپر و نقشه راه پروژه
- وعده‌ها و اهداف پروژه
- وب‌سایت پروژه
- حامیان پروژه و ناقدان آن
- تعداد هولدرها و حجم تراکنش‌ها
- میزان نقدینگی و غیره…
متخصصین صنعت ارزهای دیجیتال، بر این عقیده هستند که یک پروژه آینده‌دار، قبل از هر چیز اید تیم توسعه دهنده، وایت پیپر و نقشه راه قوی داشته باشد. در وب‌سایت پروژه، علاوه بر این‌که می‌توانید این موارد را رصد کنید، قابلیت ارزیابی اهداف پروژه، جامعه کاربری، حامیان پروژه و کاربردهای آن نیز وجود خواهد داشت که حتماً باید چک کنید.
به نکات خیلی ریز در مورد وب‌سایت پروژه هم بی‌توجه نباشید؛ مثلاً این‌که از دامنه رایگان استفاده کرده یا خیر… یا طراحی وب‌سایت به چه صورتی است، رابط کاربری آن چقدر حرفه‌ای کار شده است و چه ابزارها و امکانات و اطلاعاتی در آن به ثبت رسیده است.
سعی کنید در مورد حامیان، سرمایه‌گذاران و منتقدان پروژه مورد نظر در اینترنت و رسانه‌های اجتماعی تحقیق کنید. ببینید چه کسانی پشت این پروژه هستند و چقدر قابل اعتمادند، یا چه کسانی در مورد آن هشدار داده‌اند.
کارشناسان بر این باورند که هر کوین یا توکن جدیدی وارد بازار شده و ارزش سرمایه‌گذاری دارد، لزوماً باید حداقل ۲۰۰ الی ۳۰۰ دارنده یا هولدر داشته باشد. به همین ترتیب، حجم تراکنش‌های یک کوین یا توکن جدید و معتبر نیز باید حداقل چیزی بین ۵ تا ۱۰ تراکنش در دقیقه باشد تا بتوانیم روی آن حساب باز کنیم.
بیشتر بخوانید: معرفی و آموزش ایردراپ ربات تلگرامی میم فای (MemeFi)
استخر نقدینگی (Liquidity Pool)، ستون فقرات اکثر مبادلات غیرمتمرکز ارزهای دیجیتال در صرافی‌هاست. در صورتی که پروژه مورد نظر شما، که قصد خرید و فروش و کسب درآمد از آن را دارید، حداقل ۳۰ هزار دلار در استخر خود در صرافی‌های ارز دیجیتال غیر متمرکز نقدینگی نداشته باشد، احتمالاً یک شت کوین است.
ارزهای دیجیتالی که در حد چند صد یا حتی چند هزار دلار نقدینگی دارند، به احتمال زیاد شت کوین و اسکم هستند و ارزش سرمایه‌گذاری نخواهند داشت.
آیا شت کوین‌ها ارزش خرید دارند؟
شاید در اینترنت، یا صفحات تحت عنوان «فلان تعداد شت کوین آینده‌دار برای خرید و سرمایه‌گذاری» یا امثال آن‌ها مواجه شده باشید. کانال‌های تلگرامی و پیج‌های متعددی در سایر شبکه‌های اجتماعی هم وجود دارند که حتی با استفاده از چهره‌ها و اینفلوئنسرهای شناخته شده اقدام به تبلیغات شت کوین‌ها می‌کنند.
اما نکته‌ای که وجود دارد این است که در خوشبینانه‌ترین حالت، شما در حال سرمایه‌گذاری روی یک ارز دیجیتال کاملاً بی‌ثبات هستید که هیچ‌گونه امکان تحلیل و پیش‌بینی آن برای معامله‌گری در کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت وجود ندارد.
البته شاید با خودتان بگویید که پامپ‌های شت کوین‌ها، فرصت خوبی برای نوسان‌گیری و کسب سود است. بله همین‌طور هم هست! به شرط این‌که بتوانید از دامپ‌ها در امان بمانید و دارایی‌تان را نبازید (که بعید به نظر میرسد)!
در حالت بدبینانه‌تر، احتمال این‌که پروژه کاملاً کلاهبرداری باشد و اساساً بعد از خرید با توکن‌های تقلبی – توکن‌های فلش (Flash Tokens) – روبه‌رو شوید، تیم توسعه دهنده تخلیه سرمایه – اصطلاحاً راگ پول (Rug Pool) – انجام دهند و مواردی از این دست بسیار زیاد است.
در بدبینانه‌ترین حالت هم همان‌طور که اشاره کردیم، امکان هک، سرقت، حملات سایبری و فیشینگ نیز وجود دارد که می‌تواند عواقبی به مراتب بالاتر از کلاهبرداری و از دست رفتن سرمایه برای شما در پی داشته باشد.
جمع‌بندی
شت کوین (Shitcoin) به پروژه‌های کریپتویی گفته می‌شود که هیچ‌گونه هدف خاصی را دنبال نمی‌کنند، کاربرد خاصی ندارند و اغلب بر اساس کپی کردن از سایر پروژه‌ها – خصوصاً پروژه‌های موفق بازار – ایجاد شده‌اند. این پروژه های کریپتویی می‌توانند توسعه دهنده یک شبکه بلاکچینی با توکن بومی آن باشند یا صرفاً یک آلت کوین را روی شبکه‌ای دیگر ایجاد کرده و توزیع کنند.
ویژگی‌هایی که می‌توان برای یک شت کوین برشمرد به شرح زیر هستند:
- تیم توسعه دهنده پروژه مشخص نیست
- وایت پیپر و نقشه راهی برای پروژه منتشر نشده است
- پروژه هدف خاصی را دنبال نمی‌کند
- پروژه حامی مشخص و قابل توجهی ندارد
- و مهم‌تر این‌که قیمت پروژه به یکباره پامپ شده و تورمی می‌شود و سپس به کل زمین می‌خورد!
شت کوی‌ها، شباهت‌زیادی زیادی به میم کوین‌ها دارند. مثل آن‌ها بی‌هدف و بی‌کاربرد هستند و اغلب دارای پامپ و دامپ‌اند. اما معیارهایی برای تشخیص این دو از هم وجود دارند که در متن مقاله به آن‌ها پرداخته شده است.
در حالت کلی، برای تشخیص شت کوین‌ها، لازم است به موارد زیر توجه کنید:
- تیم توسعه دهنده پروژه
- وایت پیپر و نقشه راه پروژه
- وعده‌ها و اهداف پروژه
- وب‌سایت پروژه
- حامیان پروژه و ناقدان آن
- تعداد هولدرها و حجم تراکنش‌ها
- میزان نقدینگی و غیره…
اگر بخواهیم یک جمع‌بندی کلی از مطلب فوق داشته باشیم، این‌که شت کوین‌ها به چند دلیل انتخاب خوبی برای خرید، معامله‌گری و سرمایه گذاری نیستند:
- ریسک بسیار بالایی از نظر معامله‌گری و نوسان‌گیری دارند
- برای سرمایه‌گذاری‌های بلند مدت مناسب نیستند و عمر کوتاهی دارند
- امکان کلاهبرداری و تخلیه سرمایه و غیره در آن‌ها بسیار بالا است
- به دلیل باگ‌های امنیتی، ممکن است دچار هک، سرقت، فیشینگ و غیره نیز شوید…
پس قید شت کوین‌ها را بزنید!