در دنیای امروز که فناوری‌ها به سرعت پیشرفت می‌کنند و انتقال اطلاعات و انجام معاملات دیجیتال بخشی از نیازهای روزمره ما شده، مفهومی نوین به نام “بلاک چین” یا زنجیره بلوکی توجهات را به خود جلب کرده است. زنجیره بلوکی به عنوان یک پیشرفت قابل توجه در فضای فناوری و اقتصاد معرفی شده است که شرایط تغییر و تحول اساسی در انتقال و ثبت داده‌ها را فراهم می‌کند.
در این مقاله، به بررسی اجمالی بلاک چین، از معرفی تا ویژگی‌ها، کارکرد و انواع آن پرداخته و درک عمیقی از این فناوری جدید را تشریح می‌کنیم. پس تا انتهای مقاله با پیپسیلون همراه باشید.
بلاک چین (Blockchain) چیست؟
بلاک چین (Blockchain) یا زنجیره بلوکی یا شبکه بلاکی، به عنوان یک فناوری و نوآوری پیشرو در فضای دیجیتال توصیف می‌شود. این مفهوم پیچیده و هوشمندانه بر پایه یک ساختار داده‌ای توزیع‌شده استوار است که به طور مستقل و امن، معاملات و اطلاعات را در قالب بلوک‌های متصل به یکدیگر (Block) ثبت و ذخیره می‌کند. در اصطلاح ساده، Blockchain یک دفتر عمومی و بدون نیاز به واسطه مرکزی است که به دقت، تمامی تغییرات اطلاعات و تراکنش‌ها را در قالب یک زنجیره بلوکی ثبت می‌کند.
اصلی‌ترین ویژگی بلاک چین، غیر قابل اصلاح و تغییر بودن داده‌ها است. هر بلوک در این سلسله بلوکی، شامل یک کد یکتا به نام “هش” است که اطلاعات بلوک قبلی و خود آن بلوک را در بر می‌گیرد. این ارتباط محکم میان بلاک‌ها، از هر تلاشی برای تغییر داده‌ها یا افزودن بلاک‌های جدید بدون توجه به بلاک‌های پیشین، جلوگیری می‌کند.
زنجیره بلوکی توسط یک شبکه از کامپیوترها، به نام اعضا یا گره‌ها، مدیریت می‌شود. هر گره مسئول حفظ یک نسخه از بلاک چین و تایید هر تراکنش جدید در شبکه است. این روش توزیع‌شده و دموکراتیک به بلاک چین اجازه می‌دهد که بدون وابستگی به یک مرکز واحد یا متمرکز، عملکرد امن و شفافی را ارائه دهد.
بلاک چین همچنین به وسیله توکن‌ها (مثل بیت کوین) برای تبادل ارزها دیجیتال در داخل خود اکوسیستم استفاده می‌شود. این ویژگی به افراد اجازه می‌دهد تا به صورت مستقیم و بدون واسطه با یکدیگر معاملات داشته باشند و تا حد زیادی هزینه‌ها و زمان مرتبط با واسطه‌های مرکزی را کاهش دهند. در نتیجه، زنجیره بلوکی به عنوان یک نخستین استاندارد امنیتی و شفافیت برای انتقال داده و ارز در دنیای دیجیتال، نقش بسزایی ایفا می‌کند.
ویژگی‌های بلاک چین
بلاک چین با برخورداری از ویژگی‌های منحصر به فرد خود، به یک نظام امن و شفاف برای انتقال اطلاعات و انجام معاملات دیجیتال تبدیل شده است. در زیر به برخی از ویژگی‌های بارز زنجیره بلوکی اشاره می‌کنیم:
توزیع‌شده و غیر متمرکز
بلاک چین در ساختار خود از یک شبکه توزیع‌شده استفاده می‌کند که به این معناست که اطلاعات به طور یکنواخت در تمام گره‌های شبکه قرار دارند. این ویژگی باعث مقاومت در برابر حملات و اختلالات می‌شود و نقطه ضعف مراکز متمرکز را از بین می‌برد.
امنیت با هش کردن
هر بلوک در بلاک چین با استفاده از یک الگوریتم هش منحصر به فرد، کدگذاری می‌شود. این کد هش به نوعی اثبات دیجیتال هویت بلوک و اطمینان از عدم تغییر آن را فراهم می‌کند.
قابلیت اطمینان (Consensus)
برای تایید و ثبت تراکنش‌ها، بلاک چین از پروتکل‌های اطمینان‌دهی مانند الگوریتم اجماع اثبات کار یا Proof of Work (PoW) و یا الگوریتم اجماع اثبات سهام یا Proof of Stake (PoS) استفاده می‌کند. این پروتکل‌ها اطمینان از صحت معاملات را با همکاری گره‌های شبکه ایجاد می‌کنند.
شفاف و قابل ردگیری
تمام تراکنش‌ها در بلاک چین قابل مشاهده برای همه اعضای شبکه هستند. این ویژگی، شفافیت بالا و قابلیت ردگیری تراکنش‌ها را تضمین می‌کند و از تقلب جلوگیری می‌کند.
هماهنگی سریع
بلاک چین به عنوان یک سیستم توزیع‌شده قادر به انجام تراکنش‌ها با سرعت بالا است. این ویژگی مخصوصا برای شبکه‌هایی که از پروتکل‌های قابلیت اطمینان‌دهی مثل PoW استفاده می‌کنند، حائز اهمیت است چرا که اطلاعات با سرعت و به شکل یکنواخت بین همه افراد شبکه منتشر می‌شود.
قابلیت اجرای برنامه‌های هوشمند (Smart Contract)
بلاک چین از قابلیت اجرای خودکار دستورالعمل‌ها با استفاده از قراردادهای هوشمند یا Smart Contracts پشتیبانی می‌کند. این قابلیت، امکان انجام فعالیت‌ها بدون واسطه و برنامه‌نویسی معاملات پیچیده را فراهم می‌کند.
ویژگی‌های فوق تنها نمونه‌ای از ویژگی‌های بارز زنجیره‌های بلوکی هستند که به این فناوری خصوصیات خاص داده و آن را به یک راهکار قدرتمند در حوزه امنیت، شفافیت، و اطمینان تبدیل کرده‌اند.
بلاک چین چگونه کار می‌کند؟
برای درک عملکرد بلاک چین، بهتر است مراحل اصلی آن را بررسی کنیم:
- ایجاد بلوک: هر معامله جدید یا داده‌ای که به بلاک چین افزوده می‌شود، به شکل یک بلوک جدید در نظر گرفته می‌شود. اطلاعات این بلوک شامل یک هویت دیجیتال منحصر به فرد (هش)، اطلاعات تراکنش، و اطلاعات بلوک قبلی است.
- تصویب توسط گره‌ها: برای تایید هر بلوک جدید، گره‌ها (کامپیوترهای شبکه) نیاز دارند که محاسبات پیچیده‌ای انجام دهند. این محاسبات بر اساس یک پروتکل اجماع مشخص، انجام می‌شود، مانند الگوریتم اجماع اثبات کار. اگر تعداد کافی از گره‌ها توانستند محاسبات را با موفقیت انجام دهند و اثباتی از این کار (Proof) را ارائه دهند، بلوک به تایید رسیده و به مرحله بعدی می‌رود. به فرآیند انجام محاسبات و رسیدن به نتیجه‌ی آن یعنی ایجاد یک کد هش، “استخراج” یا “ماینینگ” گفته می‌شود.
- تایید و افزودن به بلاک چین: بلوک تولید شده توسط فرآیند استخراج (Mining) یا Proof of Stake به تمام گره‌ها اطلاع داده می‌شود. تمام گره‌ها بلوک را تایید کرده و اطلاعات آن را به سلسله بلوک‌ها اضافه می‌کنند. هر بلوک اطلاعات هش شده خود را به بلوک قبلی ارتباط می‌دهد که این اتصال بین بلوک‌ها، همان زنجیره بلوکه‌ها (Blockchain) است.
- توزیع تغییرات به تمام گره‌ها: هر گره در شبکه بلاک چین یک نسخه از تمام بلاک‌ها و تراکنش‌ها را نگهداری می‌کند. هر زمان که یک بلوک جدید افزوده می‌شود، این تغییر به تمام گره‌ها منتقل می‌شود تا همگی به آخرین وضعیت زنجیره بلوکی دسترسی داشته باشند.
- هویت دیجیتال و امنیت: هویت دیجیتال هر شرکت‌کننده توسط کلیدهای خصوصی امنیتی تایید می‌شود. تراکنش‌ها با استفاده از این کلیدها امضا می‌شوند و امنیت اطلاعات از طریق آن تایید می‌گردد.
به طور کلی، بلاک چین با این مکانیزم توزیع‌شده، تایید توسط گره‌ها، هش‌کردن داده‌ها و استفاده از هویت دیجیتال، تضمین می‌کند که هر تراکنش به طور دائمی و با اطمینان در شبکه ذخیره شود و تغییری در آن امکان‌پذیر نباشد.
انواع بلاک چین
بلاک چین به چندین نوع تقسیم می‌شود که هرکدام با ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود مورد استفاده قرار می‌گیرند. در ادامه، انواع اصلی Blockchain را بررسی می‌کنیم:
بلاک چین عمومی (Public Blockchain)
در بلاک چین عمومی، هر کسی می‌تواند به شبکه ملحق شده و تراکنش‌ها را مشاهده کند یا انجام دهد. در این مدل از شبکه بلاکی، امنیت و شفافیت در سطح بالایی قرار دارد، اما حفظ حریم خصوصی ممکن است با چالش‌هایی مواجه باشد، چرا که تمامی تراکنش‌ها توسط هر شخصی قابل مشاهده است. شبکه بیت کوین (Bitcoin) یک مثال برای بلاک چین عمومی به حساب می‌آید.
بلاک چین خصوصی (Private Blockchain)
در بلاک چین خصوصی، دسترسی به شبکه توسط افراد یا سازمان‌های معین محدود شده است. در زنجیره بلوکی خصوصی، حریم شخصی بیشتری برای کاربران فراهم می‌شود و کنترل بیشتری بر روی ساختار و اطلاعات وجود دارد. به عنوان مثال می‌توانیم شبکه‌ی Hyperledger Fabric را نام ببریم که توسط بنیاد لینوکس تولید شده و مخصوص توسعه‌دهندگان این سیستم عامل است و تمام اعضای آن توسط تیم توسعه این شبکه بلاکی، احراز هویت شده‌اند.
بلاک چین کنسرسیومی (Consortium Blockchain)
در این نوع از زنجیره بلوکی، چندین سازمان یا شرکت در اداره بلاک چین شرکت می‌کنند. کنترل بر روی این مدل از شبکه بلاکی بین اعضا تقسیم شده و تراکنش‌ها با موافقت اعضا تایید می‌شوند. یک مثال از این نوع بلاک چین می‌تواند R3 Corda باشد که پلتفرمی مخصوص ارائه خدمات مالی است.
بلاک چین هیبریدی یا ترکیبی (Hybrid Blockchain)
ترکیبی از بلاک چین‌های عمومی و خصوصی است که امکان انتقال اطلاعات بین دو نوع شبکه مختلف را فراهم می‌کند. این نوع زنجیره می‌تواند از ترکیب ویژگی‌های امنیت زنجیره عمومی و حریم شخصی زنجیره خصوصی بهره‌مند شود. Dragonchain یکی از زنجیره‌های بلوکی هیبریدی است که با سرعت و امنیت بسیار بالا، اجازه اجرا کردن برنامه‌های پیشرفته و انواع زبان‌های برنامه‌نویسی را به کار بران خود ارائه می‌دهد.
بلاک چین اینترنت اشیا یا آی او تی (IoT Blockchain)
این مدل از Blockchain طراحی شده برای اینکه اجازه معاملات و تبادل داده‌ها بین اشیا هوشمند را بهبود ببخشد. در این مدل نیز سرعت اجرا و ذخیره‌سازی اطلاعات بسیار بالا است، چرا که باید به تعداد بسیار زیادی از اشیائ متصل به اینترنت، اجازه دسترسی و همکاری دهد. بهترین مثال برای بلاک چین اینترنت اشیا، زنجیره بلوکی IOTA است.
هر نوع زنجیره با ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود، به نیازهای مختلف شرکت‌کنندگان در بخش‌های مختلف جامعه پاسخ می‌دهد. این انواع متنوع، انعطاف‌پذیری بیشتری در استفاده از زنجیره فراهم کرده و به سازمان‌ها امکان انتخاب زنجیره‌هایی با بهترین بازدهی (بر اساس نیاز) را ارائه می‌دهد.
موارد استفاده از بلاک چین
تکنولوژی بلاک چین در بخش‌های بسیار گسترده‌ای، از ارزهای دیجیتال تا زنجیره تامین و فعالیت‌های حکومتی، مورد استفاده قرار می‌گیرد. در ادامه مقاله اصلی‌ترین موارد استفاده را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
انتقالات فرا مرزی (Cross Border Payments)
بلاک چین در انتقالات برون مرزی، معاملات را ساده‌تر و سریع‌تر انجام می‌دهد. همچنین هزینه‌های تراکنش را بهبود می‌بخشد.
مراقبت‌های بهداشتی (Healthcare)
در حوزه بهداشت، زنجیره بلوکی به ایجاد پرونده‌های پزشکی الکترونیکی امن مطمئن، به اشتراک‌گذاری اطلاعات بین بیماران و پزشکان و همچنین میان نهادهای بهداشتی و ردیابی داروها کمک می‌کند.
بیمه (Insurance)
بلاک چین در صنعت بیمه، فرآیندهای اداری را ساده‌تر می‌کند و در مواردی مانند تعیین، تامین و مدیریت خسارت به کار می‌رود.
شناسایی هویت (Identification)
در زمینه شناسایی هویتی، زنجیره بلوکی به ثبت اطلاعات هویتی امن و غیرقابل تغییر کمک کرده و امنیت فرآیندهای احراز هویت را افزایش می‌دهد.
لجستیک و زنجیره تامین (Logistics)
بلاک چین در لجستیک، ردیابی دقیق محموله‌ها، بهبود شفافیت در زنجیره تامین، و کاهش تقلب در حوزه حمل و نقل را فراهم می‌آورد.
قراردادهای هوشمند (Smart Contracts)
قراردادهای هوشمند می‌توانند بر بستر Blockchain راه‌اندازی شده و فعالیت‌ها و دستورات مختلف را بدون نیاز به واسطه‌ها اجرا کنند.
رای‌گیری (Voting)
برای افزایش امنیت و شفافیت در فرآیند رای‌گیری، بلاک چین به ثبت امن و دقیق آراء و جلوگیری از تقلب، کمکی موثر می‌کند.
بانکداری (Banking)
زنجیره بلوکی در بانکداری، امکان انجام تراکنش‌های مالی به صورت سریع‌تر، ارزان‌تر، و امن‌تر را فراهم می‌کند. این ویژگی خصوصا در عملیات بانکی بین‌المللی بسیار کارآمد است.
بورس (Stock Exchange)
بلاک چین در بورس سهام به ثبت دقیق معاملات، کاهش واسطه‌ها، و افزایش شفافیت مربوط به هر سهم یا تراکنش کمک می‌کند.
تجارت و تامین مالی (Trade Finance)
زنجیره بلوکی در تجارت و تامین مالی به بهبود فرآیندهای اطلاعاتی، ردیابی تراکنش‌ها، ردیابی مبدا و مقصد، رفع مشکل نقدینگی و در نهایت افزایش امنیت برای طرفین معامله کمک می‌کند.
مدیریت دارایی (Asset Management)
در مدیریت دارایی، زنجیره بلوکی به بهبود فرآیندهای ثبت دارایی‌ها، انتقال مالکیت، مدیریت سرمایه‌گذار و ذینفعان و همچنین کنترل و دسترسی سریع‌تر به دارایی‌ها تسهیل می‌کند.
ارزهای دیجیتال (Cryptocurrency)
شاید رایج‌ترین و شناخته‌شده‌ترین کاربرد بلاک چین خصوصا برای ما ایرانی‌ها، ایجاد انواع کوین و توکن رمز ارزی بر بستر این زنجیره‌ها باشد که نتیجه‌ی آن، وجود انواع ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین (BTC)، اتریوم (ETH)، تتر (USDT) و غیره است.
حسابداری (Bookkeeping)
برای ثبت دقیق و امن تراکنش‌های مالی و همچنین دسترسی سریع به تاریخچه این تراکنش‌ها در حسابداری، می‌توان از زنجیره بلوکی استفاده کرد.
امنیت دیجیتال از طریق بلاک چین (Digital Security through the Blockchain)
برای ارتقاء امنیت اطلاعات دیجیتال و جلوگیری از حملات سایبری، Blockchain می‌تواند در نهادها و سازمان‌های بزرگ به کار برود.
پلتفرم‌های اعطای وام (Lending Platforms)
برای ساده‌تر کردن فرآیند اعطای وام، ثبت تراکنش‌ها، و اطمینان از حفظ حریم خصوصی مربوط به اطلاعات وام‌دهنده‌ها و وام‌گیرنده‌ها به کار می‌رود.
رسانه (Media)
در حوزه رسانه، بلاک چین می‌تواند به بهبود مدل کسب‌وکار، حقوق نشر، حفظ مالکیت و انتقال امن محتوا کمک کند.
مبارزه با پولشویی (Money Laundering)
برای تشخیص و جلوگیری از فعالیت‌های مجرمانه پولشویی، می‌توان از زنجیره بلوکی استفاده کرد.
پرداخت‌ها (Payments)
برای ساده‌تر کردن و امن‌تر نمودن فرآیند پرداخت‌ها و همچنین تسریع آن‌ها، می‌توان از فناوری Blockchain استفاده کرد.
مزایا و معایب بلاک چین
زنجیره بلوکی نیز مانند هر فناوری دیگری، مزایا و معایب خود را دارد. در این بخش اصلی‌ترین مزایا و معایب زنجیره بلوکی را بررسی می‌کنیم:
مزایای بلاک چین
- امنیت: یکی از اصلی‌ترین مزایای Blockchain، امنیت بالایی است که به واسطه رمزنگاری قوی اطلاعات، امکان تغییر غیر مجاز آن‌ها را به حداقل می‌رساند. همچنین هیچ مرجع واحدی وجود ندارد که هکرها بتوانند با دسترسی به آن، کل اطلاعات را تحت کنترل خود درآورند. در مقابل اطلاعات در شبکه توزیع می‌شود. ترکیب کردن این ویژگی با امکان ایجاد رمز عبورهایی با حداکثر ۱۰۰ کاراکتر، امنیت را تا حد بسیار زیادی بالا می‌برد.
- شفافیت: اکثر بلاک چین‌ها مانند بیت کوین، تمامی مشارکت‌کنندگان را قادر می‌سازند تا تغییرات را در زنجیره بلاکی مشاهده کنند. این شفافیت، باعث افزایش اعتماد میان افراد می‌شود.
- اعتبار: زنجیره بلوکی به دلیل قابلیت دسترسی به تاریخچه کامل تراکنش‌ها و اثبات اصالت آن‌ها، اعتبار سازمان‌ها و فرآیندها را ارتقاء می‌دهد.
- سرعت تراکنش: فرآیند تایید تراکنش‌ها در زنجیره بلوکی بسیار سریع‌تر از روش‌های متداول بانکی است و به کاربران امکان انجام تراکنش‌ها در زمان کوتاه را می‌دهد.
- قراردادهای هوشمند: قراردادهای هوشمند یا همان اسمارت کانترکت‌ها می‌توانند بر بستر بلاک چین اجرا شوند. این ویژگی بسیار پرکاربرد و جذاب است، چرا که این برنامه‌ها می‌توانند اجرای امور بسیار متنوعی، از بازی تا تراکنش‌ها و فرآیندهای مالی را عهده‌دار شوند. سرعت بالا، عدم نیاز به اوپراتور و دقت در اجرا، ویژگی‌های کارآمد قراردادهای هوشمند هستند.
- قابلیت اطمینان از اصالت: در صنایع یا تجارت‌های محصول محور، امکان ردیابی دقیق اصالت کالاها و اطلاعات به واسطه‌ی بلاک چین، باعث افزایش اطمینان مشتریان و کاهش جعل محصولات می‌شود.
- غیر متمرکز بودن: شاید بتوان گفت که عدم نیاز به یک شخص یا نهاد ثالث برای انجام تراکنش‌ها و همچنین توانایی اطمینان به طرف مقابل، بزرگترین مزیت تکنولوژی بلاک چین است. یعنی هر فرد مطمئن خواهد بود که طرف مقابل، هیچ فعالیتی در جهت تعرض به حریم شخصی یا خلاف قوانین مشخص شده نخواهد داشت.
- دسترسی بهتر: یک بلاک چین به هر کسی که کامپیوتر و اینترنت داشته باشد، اجازه می‌دهد تا بخشی از یک شبکه باشد و یا شبکه را بررسی کند. همچنین اطلاعات برای همیشه در شبکه باقی می‌ماند که یعنی می‌توان در هر لحظه و از هر جا، به اطلاعات گذشته دسترسی پیدا کرد.
معایب بلاک چین
- مصرف انرژی: برخی از انواع زنجیره بلوکی، به ویژه برای فرآیند استخراج در شبکه‌هایی مانند بیت کوین، نیاز به مصرف انرژی زیادی دارند که می‌تواند بر محیط زیست تاثیرگذار باشد. این انرژی زیاد به معنی انجام هزینه زیاد است که باید به هزینه‌های ایجاد و راه‌اندازی و نگهداری از بلاک چین اضافه شود.
- قدرت محاسباتی و هزینه: انجام تراکنش‌ها و ایجاد بلاک‌های جدید در زنجیره بلوکی نیاز به قدرت محاسباتی بالایی دارد که ممکن است برخی از شبکه‌ها با افزایش تعداد شرکت‌کنندگان دچار مشکل شوند.
- قابلیت اجرا: برخی از بلاک چین‌ها ممکن است با افزایش تعداد شرکت‌کنندگان، کاهش قابلیت اجرا داشته باشند. البته برای این مسئله، راه حل‌هایی ارائه شده اما همچنان برخی شبکه‌ها با مشکلاتی از این قبیل مواجه هستند.
- پیچیدگی: برای فهم و استفاده از Blockchain، نیاز به دانش تخصصی و فنی وجود دارد که برخی از افراد ممکن است با آن مشکل داشته باشند.
- مسائل حقوقی: بلاک چین ممکن است با مسائل حقوقی مختلفی مواجه باشد، از جمله عدم انطباق با قوانین کشورهای مختلف دنیا.
- مقیاس‌پذیری: زنجیره بلوکی قادر است تعداد مشخصی از تراکنش‌ها را در هر ثانیه انجام دهد. این موضوع باعث تاخیر در نهایی کردن حجم عظیم تراکنش‌ها می‌شود که در نتیجه، مقیاس‌پذیری ضعیفی خواهد داشت. البته راه حل‌هایی برای این مسئله نیز مطرح شده‌اند.
- امنیت: با وجود اینکه ساختار بلاک چین امنیت را افزایش می‌دهد، اما در مقابل به دلیل وجود شرایطی برای بررسی تمامی تراکنش‌ها توسط همه افراد، عملا هر شخصی می‌تواند کیف پول‌های افراد دیگر را زیر نظر بگیرد و میزان تراکنش‌های آن‌ها را رصد کند. شاید این موضوع برای همه افراد قابل پذیرش نباشد.
فناوری بلاک چین در آینده
شاید کمتر کسی باور می‌کرد زمانی که اولین بار این تکنولوژی در سال ۱۹۹۱ ارائه شد، قرار باشد روزی محوریت فعالیت‌های تجاری و اقتصادی و امنیتی و غیره را در آینده بر عهده بگیرد. شاید اولین توسعه گسترده شبکه بلوکی، مربوط به زمانی است که ساتوشی ناکاموتو، زنجیره بلوکی را به شکل قابل درک عامیانه و کاربردی توسعه داد و بیت کوین را بر اساس آن ایجاد کرد. از آن زمان تاکنون فناوری بلاک چین، تغییرات و پیشرفت‌های زیادی را پشت سر گذاشته است.
به همین نسبت می‌توان انتظار داشت که زنجیره بلوکی در آینده نیز پیشرفت‌های فراوانی داشته باشد. به عنوان مثال یکی از بزرگترین پیشرفت‌های آن، ارائه تکنولوژی بزرگ و جذاب متاورس (Metaverse) است. متاورس که بر بستر بلاک چین ایجاد شده، با استقبال افراد بسیار زیادی از سرتاسر جهان مواجه شده است. حتی بسیاری از افراد که سایر امکانات یا کاربردهای بلاک چین را نمی‌دانند، مجذوب این فضای نامتناهی و ساختار آن شده‌اند. ناگفته نماند که این مفهوم (متاورس)، میلیاردها دلار سرمایه را در چند سال اخیر به خود جذب کرده است.
از نظر میزان رشد و پیشرفت، Blockchain و زیرشاخه‌های آن در حال حاضر، قابل مقایسه حتی با ۲ سال قبل نیست! پس می‌توان گفت که این رشد همچنان ادامه خواهد داشت و می‌توانیم منتظر اتفاقات و رویدادهای بسیار بزرگتر و تاثیرگذارتری از بلاک چین در زندگی روزمره خود باشیم. حتی شاید روزی ارزهای دیجیتال محبوبیت امروز خود را نداشته باشند، اما بلاک چین با قابلیت‌های منحصر به فرد خود، می‌تواند به بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی افراد تبدیل شود. باید منتظر بمانیم و تماشا کنیم.
سخن پایانی
با تکیه بر اصول شفافیت، امنیت، و غیر متمرکز بودن، بلاک چین به عنوان یک ابزار قدرتمند در راستای ایجاد جامعه‌ای دیجیتال و توسعه فناوری اطلاعات موثر استفاده می‌شود. از تسهیل تراکنش‌های مالی گرفته تا بهبود فرآیندهای زنجیره تامین و توسعه ارزهای دیجیتال، زنجیره بلوکی به عنوان یک فرصت برای نوآوری و پیشرفت مطرح است.
در آینده، انتظار می‌رود که این فناوری نه تنها مشکلات امروز را حل کند بلکه اساسی‌ترین تغییرات را در شکل و ساختار جوامع به وجود آورد. می‌توان گفت بلاک چین پتانسیل بسیار زیادی برای هر صنعتی دارد.