تفاوت ارز دیجیتال و فارکس؛ ۰ تا ۱۰۰ مقایسه فارکس و کریپتو

شما تفاوت ارز دیجیتال و فارکس را در چه می‌بینید؟ آیا شما نیز جزو افرادی هستید که مشتاق سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی‌اند اما اطلاعات کافی در این حوزه ندارند یا نمی‌دانند که فارکس برای سرمایه‌گذاری بهتر است یا کریپتو؟ اگر این طور است، با این مقاله از پیپسیلون همراه ما باشید.

در این مقاله، بازارهای فارکس و کریپتو یا همان ارزهای دیجیتال به تفصیل معرفی شده، معایب و مزیت‌های هر یک را مورد بحث و بررسی قرار خواهیم داد و در ادامه، پس از تشریح تفاوت ارز دیجیتال و فارکس، به تفسیر شباهت‌های دو بازار مورد نظر خواهیم پرداخت.

بازار فارکس (Forex) چیست؟

بازار فارکس (Forex) که از عبارت انگلیسی Foreign Exchange Market گرفته شده است، در لغت به معنای تبادل ارز خارجی است. این بازار، بزرگ‌ترین بازار مالی قابل استفاده برای سرمایه‌گذاران است و قابلیت معامله طیف گسترده‌ای از نمادهای معاملاتی در آن فراهم شده است.

برای آشنایی بیشتر با بازار فارکس مقاله فارکس چیست؟ صفر تا صد بازار مالی فارکس را مطالعه کنید

در حالت کلی، بازار فارکس ماهیتاً در ابتدای راه‌اندازی برای سرمایه‌داران، سازمان‌ها و شرکت‌های بزرگ و امثال آن‌ها ایجاد شده بود. اما پس از گذشت زمان، به دلیل علاقه سرمایه‌گذاران فردی و کوچک به فعالیت در این بازار و به لطف ظهور اینترنت، مردم عادی نیز این فرصت را پیدا کردند که در بخش‌ها و معاملات خاصی از این بازار مشارکت کنند.

پس سرمایه‌گذاران فارکس، دو دسته هستند:

• سرمایه‌گذاران فردی (Individual Investors)
• سرمایه‌گذاران نهادی (Institutional Investors)

سازمان‌ها، شرکت‌ها و عموم سرمایه‌گذاران نهادی، به صورت مستقیم به بازار فارکس دسترسی دارند. اما سرمایه‌گذاران فردی – مثل من و شما! – برای دسترسی به بازار فارکس و قابلیت ترید کردن در آن به یک ارائه دهنده پلتفرم یا اصطلاحاً بروکر فارکس (Forex Broker) نیاز داریم.

این بروکر فارکس، طیف گسترده‌ای از محصولات و نمادهای معاملاتی قابل ترید در بازار فارکس را لیست کرده و در اختیار ما قرار می‌دهد، بر اساس ماهیتی که دارد در تریدها مشارکت می‌کند و ابزارهای تحلیل و فعالیت در بازار نظیر نمودارهای قیمتی و اندیکاتورها و غیره… را در اختیار ما قرار می‌دهد.

مطالب بیشتر: بروکر فارکس (Forex Broker) چیست؟ آشنایی با کارگزاری فارکس به زبان ساده

با این اوصاف، شما کافی است یک بروکر فارکس برای خودتان انتخاب کرده، در آن حساب کاربری یا معاملاتی ایجاد کنید، آن را شارژ کنید و نمادهای معاملاتی مختلف را در آن ترید کنید.

این‌که کدام نمادهای معاملاتی در بازار فارکس ارائه می‌شوند، چه معاملاتی در آن قابل انجام است و مواردی از این دست، در ادامه به تفصیل بررسی خواهند شد.

بازار ارزهای دیجیتال یا کریپتو (Cryptocurrency) چیست؟

بازار ارزهای دیجیتال یا کریپتو، همان‌طور که از اسمش هم پیداست، بازاری برای خرید و فروش و معامله ارزهای دیجیتال است. در واقع، در این بازار تنها نماد معاملاتی که می‌توان طی انواع معاملات مختلف خرید و فروش و اصطلاحاً ترید کرد، همان ارزهای دیجیتال است.

اولین ارز دیجیتالی که روانه بازار شد، بیت‌کوین (Bitcoin) با نماد اختصاری BTC بود که توسط فردی – یا گروهی – ناشناس به نام ساتوشی ناکاموتو (Satoshi Nakamoto) معرفی شد. این در حالی است که از سال ۲۰۰۸ میلادی که این ارز دیجیتال معرفی شده تا امروز، بیش از ۲۰ هزار ارز دیجیتال به بازار کریپتو معرفی شده است.

بازار کریپتو، بدون هیچ‌گونه محدودیتی برای همه انواع سرمایه‌گذاران در دسترس است و همه – از جمله من و شما و شرکت‌ها و سازمان‌ها و دولت‌ها! – این فرصت را داریم که از همه معاملات ارائه شده در این بازار استفاده کنیم.

با این حال، مانند بازار فارکس، برای دسترسی به این معاملات و نمادها نیز یک ارائه دهنده پلتفرم نیاز است که به آن صرافی ارز دیجیتال (Cryptocurrency Exchange) گفته می‌شود. پس کافی است یک صرافی رمز ارزی انتخاب کنیم، در آن حساب کاربری ایجاد کنیم، آن را شارژ کنیم و شروع به ترید و سرمایه‌گذاری کنیم.

این‌که چه نوع معاملاتی در بازار کریپتو وجود دارد، تفاوت ارز دیجیتال و فارکس در چیست و مواردی از این دست، موضوعی است که قرار است حسابی در موردش صحبت کنیم.

شباهت ارز دیجیتال و فارکس

قبل از مقایسه کریپتو و فارکس و پرداختن به تفاوت ارز دیجیتال و فارکس، شاید بهتر باشد ابتدا شباهت‌های این دو بازار را بررسی کنیم. برای این منظور، شباهت‌های ارز دیجیتال و فارکس را از سه منظر می‌توان مورد بحث و بررسی قرار داد:

• روندهای قیمتی و همگام بودن بازارها
• نحوه تحلیل و فعالیت در بازار
• غیر متمرکز بودن

شباهت‌های ارز دیجیتال و فارکس

روندهای قیمتی و همگام بودن بازارها

اگر نیم نگاهی به بازارهای کریپتو و فارکس داشته باشید، متوجه خواهید شد که روندهای قیمتی حاکم بر دو بازار تا حد زیادی مشابه هم بوده و در عین حال، با هم همگام هستند. شاید بتوان گفت در بسیاری از جهات، حتی دو بازار تابع یکدیگر هم هستند. خصوصاً در مورد بازار ارز دیجیتال، این واقعیت را نمی‌توان نادیده گرفته که روندهای قیمتی ارزهای دیجیتال به شدت به نمادهای معاملاتی مهم بازار فارکس وابسته هستند!

برای درک این مساله، شاید بد نباشد نگاهی به دو نمودار قیمتی زیر بیندازید:

نمودار قیمتی طلا (XAU/USD)؛ تریدینگ ویو (Trading View)

نمودار قیمتی بیت‌کوین (BTC/USD)؛ تریدینگ ویو (Trading View)

نمودار بالا، مربوط به روند قیمتی طلا (XAU/USD) – از نمادهای معاملاتی بازار فارکس – طی چند ساعت اخیر است و نمودار پایین، مربوط به بیت‌کوین (BTC/USD) – از نمادهای معاملاتی بازار ارز دیجیتال – در همان بازه زمانی است. همان‌طور که مشاهده می‌کنید، هم‌زمان با روند نزولی یا اصطلاحاً خرسی طلا، روند قیمتی بیت‌کوین هم کاهش یافته است!

این امر، به ویژه برای آن دسته از کاربران که قصد دارند در بازار کریپتو فعالیت داشته باشند و نیاز به تحلیل دارند، از اهمیت بالایی برخوردار است. بیت‌کوین و دیگر ارزهای دیجیتال، تا حد زیادی تابع طلا و برخی از دیگر نمادهای معاملاتی فارکس هستند و از این طریق می‌توان سیگنال‌های خوبی برای فعالیت در بازار ارز دیجیتال به دست آورد.

نحوه تحلیل و فعالیت در بازار

برای فعالیت در بازارهای مالی و به ویژه دو بازار ارز دیجیتال و فارکس، نیاز به تحلیل داریم. دو تحلیل عمده که معمولاً در این بازارها مورد استفاده قرار می‌گیرند عبارتند از:

• تحلیل تکنیکال (Technical Analysis)
• تحلیل فاندامنتال یا بنیادی (Fundamental Analysis)

نکته‌ای که باید در خصوص شباهت بازار ارز دیجیتال و فارکس در نظر داشته باشید این است که اگر به هر یک از این دو تحلیل تسلط داشته باشید، هم در بازار فارکس و هم در بازار کریپتو به دردتان خواهد خورد.

اساس تحلیل در هر دو بازار یکی است و اساساً بسیاری از ابزارهای مورد استفاده در تحلیل – به ویژه در تحلیل تکینکال – نیز مشابه هم هستند. به عنوان مثال، فرقی نمی‌کند که با نمودار قیمتی طلا طرف هستیم یا با بیت‌کوین سروکار داریم؛ کافی است تحلیل تکنیکال بلد باشیم و با استفاده از الگوها و اندیکاتورهای ارائه شده در پلتفرم‌ها، هر دو بازار را تحلیل کنیم.

البته، برای تحلیل فاندامنتال – که بیشتر برای سرمایه‌گذاری‌های میان مدت و بلند مدت کاربردی است نه ترید کردن – شرایط ممکن است کمی متفاوت باشد. عوامل و پارامترهای تاثیرگذار در دو بازار با هم متفاوت هستند و از این نظر، می‌توان به معیارهای ارزیابی شده در تحلیل فاندامنتال، به چشم یک تفاوت ارز دیجیتال و فارکس نگاه کرد.

غیر متمرکز بودن

زمانی که بیت‌کوین برای نخستین بار معرفی شد، مهم‌ترین نکته‌ای که نظر بسیاری را به خود جلب کرد، غیر متمرکز بودن (Decentralized) آن بود. غیر متمرکز بودن بیت‌کوین، به این معنی بود که هیچ نهاد نظارتی، بانک مرکزی، دولت یا سازمان و غیره‌ای روی آن کنترل و نظارت ندارد!

تصور کنید… این اتفاق درست زمانی افتاده بود که مردم جهان به دلیل بحران مالی ۲۰۰۸، که ناشی از سیطره سیستم‌های مالی بر اقتصاد و رویکرد اشتباه آن‌ها بود، نسبت به نهادهای رگولاتوری و سیستم‌های مالی بی‌اعتماد شده بودند.

همین امروز هم پس از گذشت حدود ۱۵ سال، بازار ارز دیجیتال هم‌چنان غیر متمرکز و عاری از نظارت و کنترل است. بازار فارکس هم دقیقاً همین‌طور است!

البته، اگر بخواهیم وارد مبحث غیر مترکز بودن دو بازار فارکس و ارز دیجیتال شویم، شاید کمی بحث طولانی‌تر و پیچیده‌تر شود. همان‌طور که می‌دانید، برای فعالیت در بازار ارزهای دیجیتال اغلب ما از پلتفرم‌ صرافی‌های متمرکز (Centralized Exchanges) استفاده می‌کنیم! همین موضوع با ماهیت غیر متمرکز ارزهای دیجیتال منافات دارد چون پای یک شخص ثالث را به معاملات باز می‌کند که با وعده و رسالت کریپتو در تناقض است.

در مورد فارکس هم لزوم استفاده از یک بروکر، به ویژه اگر بروکر مورد نظر از نوع مارکت میکر (Market Maker) هم باشد، تا حدی غیر متمرکز بودن بازار را خدشه‌دار می‌کند. اما در حالت کلی، دست کم می‌توان این‌طور در نظر گرفت که نه بازار ارز دیجیتال و نه فارکس، هیچ‌یک تحت نظارت، کنترل و مدیریت سازمان‌ها، نهادهای دولتی، سیستم‌های مالی و رگولاتوری و غیره نیستند.

اما ببینیم تفاوت ارز دیجیتال و فارکس در چیست؟

تفاوت ارز دیجیتال و فارکس

تا این‌جای مطلب، هر دو بازار کریپتو و فارکس را معرفی کردیم و سه شباهت عمده آن‌ها را مورد بررسی قرار دادیم. اما برای بررسی تفاوت ارز دیجیتال و فارکس، لازم است موارد زیر را نیز در بوته بحث و بررسی قرار دهیم:

• ماهیت و قدمت
• ارزش بازار
• روندهای قیمتی و نوسانات
• امنیت و پایداری
• ارائه دهنده‌های پلتفرم
• سهولت کار با پلتفرم‌ها
• نمادهای معاملاتی عرضه شده
• انواع معاملات در دسترس
• هزینه‌ها و کارمزدهای معاملاتی
• سرمایه‌گذاران
• میزان نقدینگی
• سود دهی و درآمدزایی
• سطح ریسک
• ساعات عملیاتی
• مقررات و رگولیشن
• حمایت بازار
• رقابت بازار

تفاوت‌های ارز دیجیتال و فارکس

ماهیت و قدمت

ماهیت هر دو بازار ارز دیجیتال و فارکس، تقریباً مشابه است. هر دو بازار راه‌اندازی شده‌اند که قابلیت خرید و فروش و انواع معاملات آنلاین را برای نمادهای معاملاتی متنوع فراهم کنند. با این حال، قدمت این دو بازار با هم یکسان نیست.

قدمت بازار کریپتو، اگر خیلی بخواهیم به عقب برگردیم، نهایتاً به همان سال ۲۰۰۸ و ۲۰۰۹ میلادی و انتشار وایت‌پیپر بیت‌کوین توسط ساتوشی ناکاموتو برمی‌گردد. این در حالی است که بازار فارکس، قدمتی بسیار طولانی‌تر دارد.

در حالت کلی، بازار فارکس یا تبادلات ارزی با مفهوم امروزی آن، از سال ۱۹۷۱ میلادی ایجاد شده است. دورانی که هیچ خبری از اینترنت و بروکرهای امروز نبود و صرفاً سرمایه‌داران و سرمایه‌گذاران نهادی – از طریق تلفن و تلگراف – در فارکس فعالیت داشتند. در سال ۱۹۹۸ میلادی، پای اینترنت به معاملات و تبادلات ارزی باز شده و سبب‌ساز ورود طیف گسترده‌ای از سرمایه‌گذاران انفرادی به این بازار شد.

ارزش بازار

یکی از مهم‌ترین معیارها برای ارزیابی بازارهای مالی مختلف، سنجش ارزش بازار آن‌هاست. این معیار، بر اساس حجم کلی معاملات صورت گرفته در هر بازار و دارایی‌های آن‌ها به دست می‌آید که یکی از مهم‌ترین معیارها، در مبحث تفاوت ارز دیجیتال و فارکس است.

جالب است بدانید که حجم کل معاملات کریپتو، چیزی در حدود ۲ تریلیون دلار است در حالی که بازار باسابقه‌تر فارکس، در حال حاضر بالای ۶ تریلیون دلار حجم معاملات دارد. همین عامل، فارکس را به بزرگ‌ترین مارکت در جهان تبدیل کرده است.

مقایسه بازارهای معاملاتی از نظر حجم معاملات روزانه

البته، حتی از نظر ارزش بازار و حجم معاملات نیز برخی شباهت‌ها در عین تفاوت ارز دیجیتال و فارکس، بین این دو بازار وجود دارد. به عنوان مثال، شاید برایتان جالب باشد که بدانید چیزی در حدود ۶۸ درصد از کل حجم معاملات روزانه بازار فارکس، مربوط به هفت جفت ارز اصلی ارائه شده در این بازار است. این در حالی است که در بازار کریپتو نیز حدود ۷۰ درصد از کل حجم معاملات روزانه را بیت‌کوین به خود اختصاص داده است.

روندهای قیمتی و نوسانات

در حالت کلی، در مبحث نوسانات و روندهای قیمتی باید به این موضوع اذعان کرد که هم بازار فارکس و هم بازار ارزهای دیجیتال، هر دو بازارهای به شدت پر نوسان و بی‌ثباتی هستند!

با این حال، می‌توان از بسیاری جهات، بازار کریپتو را نسبت به بازار فارکس پر نوسان‌تر دانست. در بازار فارکس، جفت ارزهای بیشتر شناخته شده که اصطلاحاً جفت ارزهای اصلی (Major Currency Pairs) نامیده می‌شوند، نوسانات به مراتب پایین‌تری نسبت به جفت ارزهای دیگر دارند.

به عنوان مثال، جفت ارز یورو دلار (EUR/USD) که مهم‌ترین و اصلی‌ترین و پر معامله‌ترین جفت ارز در فارکس است، نوسانات به مراتب پایین‌تری نسبت به جفت‌ارزهای کم‌تر شناخته شده دارد. نماد معاملاتی طلا با نماد XAU/USD نیز همین‌طور است.

این در حالی است که در بازار کریپتو، حتی ارزهای دیجیتال شناخته شده هم دارای نوسانات شدید هستند. برای درک این موضوع، کافی است نیم نگاهی به نوسانات قیمتی بیت کوین – شناخته‌ شده‌ترین و بزرگ‌ترین ارز دیجیتال جهان – طی چند وقت اخیر داشته باشید تا ببینید که این ارز چقدر بی‌ثبات رفتار کرده است. این بی‌ثباتی، در ارزهای دیجیتال کم‌تر شناخته شده و ناشناس شدید‌تر نیز هست!

به علاوه، در بحث نوسانات، تایم فریم‌ها نیز از اهمیت بسیار بالایی برخوردار هستند. اگر به روند قیمتی جفت ارز یورو دلار یا طلا نگاه کنید، اگرچه در کوتاه مدت نوساناتی دارند، اما در بلند مدت ثبات نسبتاً خوبی از خودش نشان می‌دهند. این در حالی است که در مورد بیت‌کوین و سایر ارزهای دیجیتال، این موضوع صدق نمی‌کند و نوسانات چه در کوتاه مدت و چه در بلند مدت، بسیار عمیق و شارپ هستند.

امنیت و پایداری

در بحث تفاوت ارز دیجیتال و فارکس، امنیت و پایداری یکی از مهم‌ترین پارامترهاست. همان‌طور که عنوان شد، ثبات و پایداری در بازار فارکس به مراتب بیشتر از بازار کریپتو است. این به تریدرهای تازه‌واردی که تحمل ریسک پایین‌تری دارند کمک می‌کند تا راحت‌تر بتوانند معامله کرده و به سود دست پیدا کنند.

البته، میزان تسلط بر تحلیل بازار، نوع معاملات انتخابی و میزان تسلط بر پلتفرم‌های معاملاتی نیز در کنار تحمل ریسک برای ورود به هر دو بازار مهم و تاثیرگذار است.

اما از منظر امنیت، شاید عمده‌ترین تفاوت ارز دیجیتال و فارکس در این باشد که کلیه دارایی‌های بازار فارکس، از سوی دولت بیمه شده تا سرمایه‌گذاران متوجه ضرر و آسیب نشوند، در حالی که در بازار ارزهای دیجیتال، چنین خبری نیست! هیچ‌یک از دارایی‌های ارائه شده در بازار ارزهای دیجیتال، دارای پشتوانه امنیتی نیستند؛ در عین حال، این بازار هنوز خیلی جوان و تازه‌نفس است و به همین دلیل نیز آن‌طور که باید نتوانسته از نظر ایمنی تقویت شود.

فروپاشی یک‌باره صرافی اف‌تی‌ایکس (FTX) طی سال ۲۰۲۲ میلادی و خیل عظیم فروپاشی‌های دومینویی پس از آن، ریزش شدید بیت کوین و دیگر ارزهای دیجیتال و متضرر شدن طیف گسترده‌ای از سرمایه‌گذاران و تریدرها در این بازار، کاملاً گواهی بر این ادعاست.

ارائه دهنده‌های پلتفرم

همان‌طور که پیش‌تر نیز اشاره شد، برای این‌که سرمایه‌گذاران بتوانند به بازارهای فارکس و ارز دیجیتال دسترسی داشته باشند، به یک ارائه دهنده پلتفرم نیاز خواهند داشت. این ارائه دهنده پلتفرم، در واقع در قالب یک شخص ثالث عمل می‌کند که سرمایه‌گذاران را به هم یا به منابع نقدینگی ارتباط می‌دهد و یا خود، در قالب طرف دوم معاملات ظاهر شده و با سرمایه‌گذار مشارکت می‌کند.

برای بازار فارکس، ارائه دهنده پلتفرم همان بروکر فارکس (Forex Broker) است که معمولاً در دو نوع فعالیت می‌کند:

• بروکرهای دیلینگ دسک (Dealing Desk) یا به اختصار DD
• بروکرهای نان دیلینگ دسک (Non Dealing Desk) یا به اختصار NDD

در بازار کریپتو نیز به عنوان ارائه دهنده پلتفرم و شخص ثالث، از صرافی‌های ارز دیجیتال (Cryptocurrency Exchanges) استفاده می‌شود. دسته‌بندی صرافی‌ها نیز به دو دسته زیر است:

• صرافی‌های متمرکز (Centralized Exchanges) یا به اختصار CEX
• صرافی‌های غیر متمرکز (Decentralized Exchanges) یا به اختصار DEX

بروکر فارکس (Forex Broker)

مهم‌ترین نکته در خصوص بروکرهای فارکس، این است که بروکرهای دیلینگ دسک خودشان قیمت‌های نهایی نمادهای معاملاتی را برای خرید و فروش ارائه می‌دهند. در واقع، به عنوان مثال اگر قیمت یک نماد معاملاتی در بازار ۱.۰۵۲۵۰ دلار باشد، ممکن است این بروکر قیمت خرید آن را ۱.۰۵۵۰۰ معرفی کند.

در حقیقت، این بروکرها که به آن‌ها مارکت میکر یا بازارساز (Market Maker) هم گفته می‌شود، مبلغی به عنوان کارمزد بیشتر هنگام خرید یک نماد معاملاتی از شما دریافت کرده و از این طریق کسب سود می‌کنند.

در نوع دوم یا نان دیلینگ دسک نیز بروکر، شما را مستقیماً به ارائه دهنده‌های نقدینگی وصل می‌کند و دخل و تصرفی در قیمت‌ها ندارد. در عوض، از شما بابت این ارتباط کمیسیون دریافت می‌کند تا سودآوری داشته باشد. این نوع از بروکرها برای ارتباط دهی از روش‌های مختلفی استفاده می‌کنند که متداول‌ترین آن‌ها استفاده از شبکه ارتباط الکترونیکی (Electronic Communication Network) یا به اختصار ECN است.

توجه داشته باشید که بروکرهای فارکس ممکن است صرفاً از بازار فارکس و نمادهای معاملاتی آن پشتیبانی نکنند و نمادهای دیگر را نیز لیست کرده باشند. مثلاً در برخی از بروکرها، قابلیت خرید و فروش سهام و حتی ارزهای دیجیتال هم وجود دارد!

صرافی ارز دیجیتال (Cryptocurrency Exchange)

اما صرافی‌های ارز دیجیتال کمی متفاوت‌تر از بروکرهای فارکس هستند. این صرافی‌ها، لیستی از ارزهای دیجیتال را ارائه می‌دهند و شما می‌توانید در آن‌ها، ارزهای دیجیتال لیست شده را خرید و فروش یا معامله کنید.

در نوع متمرکز، صرافی به عنوان شخص ثالث (Third Party) در تراکنش‌ها و تریدها دست دارد در حالی که در نوع غیر متمرکز، همه‌چیز روی شبکه بلاکچین اتفاق می‌افتد و صرافی هیچ دخل و تصرفی روی تراکنش‌ها نمی‌تواند داشته باشد. بدیهی است که نوع متمرکز، کمی با ماهیت غیر متمرکز فناوری بلاکچین و ارزهای دیجیتال در تناقض است (چون شرکت مورد نظر کاملاً دارای نظارت و کنترل روی تراکنش‌هاست).

سهولت کار با پلتفرم‌ها

تا این‌جا در مورد پلتفرم‌ها و ارائه دهنده‌های این پلتفرم‌های معاملاتی برای دو بازار، و تفاوت ارز دیجیتال و فارکس از این منظر صحبت کردیم؛ اما جا دارد به سهولت استفاده از این پلتفرم‌ها نیز پرداخته شود.

معمولاً کار با پلتفرم‌های صرافی‌های ارز دیجیتال بسیار ساده‌تر از بروکرهای فارکس است! شما حتی اگر یک تازه‌وارد هم باشید، کافی است کمی تحلیل بلد باشید یا دست کم از یک مرجع مناسب سیگنال معاملاتی دریافت کنید تا به راحتی تمام، روی اکثر پلتفرم‌های صرافی‌ ارز دیجیتال ترید کنید.

نحوه خرید و فروش، اجرا و مدیریت پوزیشن‌های معاملاتی و پرداخت کارمزد‌ها، در صرافی‌های ارز دیجیتال به مراتب ساده‌تر و سریع‌تر از پلتفرم‌ها و بروکرهای فارکس است و این تفاوت ارز دیجیتال و فارکس، اهمیت زیادی برای کاربران تازه‌وارد و صفر کیلومتر دارد.

نمادهای معاملاتی عرضه شده

تفاوت ارز دیجیتال و فارکس، از نظر نمادهای معاملاتی عرضه شده، از نظر کمّی چندان زیاد نیست. اما از نظر تنوع شاید بتوان برخی تفاوت‌ها بین این دو بازار قائل شد.

جالب است بدانید که در حال حاضر، در بازار کریپتو بیش از ۲۰ هزار ارز دیجیتال برای خرید و فروش و ترید کردن یا سرمایه‌گذاری وجود دارد. این در حالی است که بازار فارکس نیز از این منظر بسیار غنی است و حجم بالایی از نمادهای معاملاتی در آن عرضه می‌شود.

اما نکته‌ای که باید به آن توجه داشت این است که بازار کریپتو، صرفاً از ارزهای دیجیتال پشتیبانی می‌کند در حالی که در بازار فارکس، ما به طیف گسترده‌ای از جفت ارزها – ارزهای کشورهای مختلف – و کالاها و شاخص‌ها و غیره دسترسی داریم.

نمادهای معاملاتی در بازارهای فارکس و کریپتو

نمادهای معاملاتی اصلی بازار فارکس، جفت ارزها و کامودیتی‌ها هستند. با این حال، با توجه به این‌که در حال حاضر بازار مجزایی برای ارائه شاخص‌ها و فلزات و امثال‌ آن‌ها وجود ندارد، این نمادها نیز به صورت آنلاین در بازار فارکس عرضه می‌شوند. هرچند که در معاملات غیر آنلاین، هنوز هم تالارهای سنتی این نمادها وجود دارند.

انواع معاملات در دسترس

دیگر تفاوت ارز دیجیتال و فارکس که برای بسیاری از کاربران تازه‌وارد و تریدرهای حرفه‌ای نیز اهمیت دارد، تنوع بسیار بالای انواع معاملات در بازار فارکس نسبت به بازار ارز دیجیتال است. برای درک این پیچیدگی و تنوع بالا، بد نیست نگاهی به انواع معاملات عرضه شده در هر دو بازار داشته باشیم:

انواع معاملات در بازارهای فارکس و کریپتو

انواع معاملات در بازار فارکس

• معاملات نقدی یا اسپات (FX Spot)
• معاملات آتی یا فیوچرز (FX Futures)
• معاملات آپشن یا اختیار معامله (FX Options)
• صندوق‌های قابل معامله یا ای‌تی‌اف‌ها (ETFs)
• معاملات سوآپ (FX Swaps)
• معاملات فوروارد (FX Forwards)

البته، خودِ معاملات اسپات بازار فارکس هم به چهار زیر مجموعه دیگر تقسیم می‌شود:

• بازار اصلی اسپات (Primary OTC  Market)
• خرده فروشی فارکس (Retail Forex)
• قراردادهای ما به التفاوت (Forex CFDs)
• شرط‌بندی اسپرد (Forex Spread Bet)

مطالب بیشتر: انواع معاملات در فارکس؛ معرفی ۰ تا ۱۰۰ انواع معاملات فارکس

انواع معاملات در بازار ارز دیجیتال

• معاملات نقدی یا اسپات (Spot)
• معاملات آتی یا فیوچرز استاندارد (Standard Futures)
• معاملات آتی یا فیوچرز پرپچوال (Perpetual Futures)

البته، در هر دو بازار امکان انجام کپی تریدینگ (Copy Trading) هم وجود دارد.

هزینه‌ها و کارمزدهای معاملاتی

پر واضح است که کارمزدها، کمیسیون‌ها و در حالت کلی هزینه‌های ترید، یکی از مهم‌ترین معیارهای انتخاب و فعالیت در یک بازار است.

توجه داشته باشید که برای شروع فعالیت در بازار فارکس، میزان سرمایه اولیه مورد نیاز یکی از فاکتورهای بسیار اساسی است. اساساً در بازار فارکس، قبل از انتخاب بروکر باید توجه کنید بروکری را انتخاب کنید که میزان سرمایه اولیه کم‌تری دارد یا با سرمایه اولیه شما مطابقت دارد. اگر سرمایه زیادی برای شروع معامله‌گری ندارید، احتمالاً بروکرهایی که برای شروع ۵۰۰۰ دلار سرمایه می‌خواهند گزینه جالبی برای شما نخواهند بود!

این در حالی است که در بازار کریپتو، شما می‌توانید با کم‌ترین مبالغ شروع به ترید کردن کنید. معمولاً در صرافی‌های خارجی، هیچ حداقلی در نظر گرفته نمی‌شود و شما می‌توانید حتی با چند تتر – معادل چند دلار – نیز کار خود را شروع کنید. در صرافی‌های ایرانی هم معمولاً حداکثر واریز ۱ میلیون تومان در نظر گرفته می‌شود و اکثراً همه صرافی‌ها با مبالغ کمتر از ۱ میلیون تومان کار می‌کنند.

مقایسه کارمزد معاملات و حداقل سرمایه اولیه در بازارهای فارکس و کریپتو

در مورد کارمزدها نیز این نکته را مد نظر داشته باشید که کارمزدها و کمیسیون‌ها، در بازار فارکس به مراتب بالاتر از کریپتو هستند. این تفاوت ارز دیجیتال و فارکس باعث شده است که سرمایه‌گذارانِ خردِ نوپا، بیشتر به سمت کریپتو کشیده شوند. چون در بازار فارکس، خصوصاً جفت ارزهای کم‌تر شناخته شده و فرعی، کارمزدهای بالایی به شما تحمیل خواهند کرد و شاید در بسیاری از موارد، برای استراتژی‌های معاملاتی کوتاه مدت توجیه اقتصادی نداشته باشند.

مطالب بیشتر: انواع استراتژی معاملاتی در بازار فارکس؛ بهترین استراتژی‌های معاملاتی فارکس ۲۰۲۳

سرمایه‌گذاران

دیگر تفاوت ارز دیجیتال و فارکس، در انواع سرمایه‌گذاران و معامله‌گران آن‌هاست. همان‌طور که در توصیف بازار فارکس نیز اشاره شد، سرمایه‌گذاران فارکس دو دسته هستند:

• سرمایه‌گذاران فردی (Individual Investors)
• سرمایه‌گذاران نهادی (Institutional Investors)

این در حالی است که هر کسی، فرد، دولت، شرکت، نهاد یا غیره… می‌تواند به یک میزان به بازار کریپتو دسترسی داشته باشد و از معاملات و خدمات آن استفاده کند. اساساً این رسالت فناوری بلاکچین و ارزهای دیجیتال است که منِ نوعی هیچ تفاوتی با دولت ایالات متحده آمریکا نداشته باشم!!

میزان نقدینگی

مورد دیگری که در بحث تفاوت ارز دیجیتال با فارکس باید به آن پرداخت، مبحث نقدینگی است. از آن‌جا که بازار فارکس بزرگ‌ترین بازار مالی حال حاضر دنیاست، طبعاً بالاترین میزان نقدینگی را نیز دارد.

قبلاً نیز اشاره شد که حجم معاملات روزانه بازار فارکس، چیزی در حدود ۶ تریلیون دلار است در حالی که این رقم برای بازار ارزهای دیجیتال، تنها ۲ تریلیون دلار برآورد شده است. برای درک عظمت بازار فارکس در قبال ارزهای دیجیتال، به مثال عینی زیر توجه کنید:

اگر مبلغ ۲۵۶ میلیارد دلار پول به بازار کریپتو تزریق شود، به این معنی است که در ایده‌آل‌ترین حالت قیمت همه ارزهای دیجیتال آن دو برابر شوند! اما اگر همین مبلغ ۲۵۶ میلیارد دلار ناقابل به بازار فارکس تزریق شود، فقط باعث رشد ۴ درصدی آن خواهد شد!!

هرچه میزان این نقدینگی پایین‌تر باشد، میزان نوسانات نیز بالاتر بوده و بنابراین، ریسک معاملات نیز بالاتر خواهد بود. به همین دلیل است که بازار فارکس پایداری به مراتب بالاتری نسبت به کریپتو از خود نشان می‌دهد.

سوددهی و درآمدزایی

بسیار خوب! در مورد نقدینگی و نوسانات بازارها صحبت کردیم و تفاوت ارز دیجیتال و فارکس را از این منظر بررسی کردیم. اما این نکته نیز باید مورد توجه قرار گیرد که هرچه میزان نقدینگی در یک بازار پایین‌تر بوده و نوسانات در آن بالاتر باشد، فرصت سوددهی و درآمدزایی نیز بیشتر خواهد بود.

به ویژه اگر جزو تریدرهایی هستید که میزان سرمایه اولیه چندانی ندارید و به تحلیل تکنیکال بازارهای مالی تسلط دارید، به راحتی فرصت این را خواهید داشت تا با استراتژی‌های معاملاتی کوتاه مدت و میان مدت از بازار ارزهای دیجیتال پول بردارید.

البته، برای دستیابی به سودآوری و درآمدزایی در بازار ارز دیجیتال و فارکس، به موارد زیر نیاز دارید:

• تسلط بر بازارهای مالی
• تسلط بر تحلیل تکنیکال و فاندامنتال
• ریسک‌پذیری و مدیریت ریسک بالا
• تسلط بر استراتژی‌های معاملاتی
• و مواردی از این دست…

سطح ریسک

در خصوص تفاوت ارز دیجیتال و فارکس از منظر سطح ریسک قبلاً نیز توضیح داده شد. نوسانات در بازار ارزهای دیجیتال بسیار بالاتر از بازار فارکس است و از این رو، سطح ریسک نیز در بازار به مراتب بیشتر است. به ویژه که امنیت و محافظت از این بازار نیز بسیار ضعیف بوده و عملاً صفر است!

ساعات عملیاتی

دیگر تفاوت ارز دیجیتال و فارکس، در ساعات فعالیت آن‌هاست. بازار کریپتو، بازاری بدون محدودیت زمانی و مکانی است که شما در هر لحظه از شبانه‌روز، طی ۳۶۵ روز سال می‌توانید در آن ترید کنید.

این در حالی است که بازار فارکس فقط در ۵ روز هفته – به غیر از شنبه‌ها و یک‌شنبه‌ها – به صورت ۲۴ ساعته فعالیت دارد. هرچند که باید این نکته را در نظر داشته باشید که هم در بازار فارکس و هم در بازار ارزهای دیجیتال، ساعت‌هایی طلایی برای ترید کردن وجود دارند.

مطالب بیشتر: ساعت کار بازار فارکس؛ بهترین زمان ترید در فارکس

مقررات و رگولیشن

اگر وارد جزئیات انتخاب بروکر فارکس برای فعالیت در این بازار شده باشید، حتماً متوجه شده‌اید که برای یک بروکر فارکس رگوله بودن از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. بروکرهایی که رگوله هستند، معمولاً از نهادهای نظارتی و قانونی بزرگ و معتبر دارای مجوز فعالیت و تاییدیه هستند و اغلب دارایی‌های کاربران را نیز تا سقف‌های مشخص کلانی بیمه می‌کنند.

این امر به سرمایه‌گذاران و معامله‌گران کمک می‌کند تا اعتبار بروکر مورد نظر را ارزیابی کنند و در صورت از دست دادن سرمایه خود به دلایل مختلف، برای بازیابی آن نهادی برای ارجاع داشته باشند.

این در حالی است که در مورد بازار ارزهای دیجیتال و صرافی‌های آن، هنوز چنین چیزی وجود ندارد. سال ۲۰۲۲، صرافی معتبر اف‌تی‌ایکس (FTX) که بنیان‌گذار و مدیرعامل آن پسری جوان و ۳۰ ساله به نام سم بنکمن فراید (Sam Bankman Fried) بود، میلیون‌ها دلار از سرمایه‌های سرمایه‌گذاران را به باد داد و هنوز هم پرونده قضایی آن به اتمام نرسیده و در جریان است.

البته، به ویژه بعد از فروپاشی اف‌تی‌ایکس، سازمان‌های رگولاتوری و خصوصاً کمیسیون بورس و اوراق بهادار ایالات متحده آمریکا (SEC) تلاش زیادی کرده‌اند تا محدودیت‌ها و چهارچوب‌های رگولاتوری مشخصی برای صرافی‌های ارز دیجیتال وضع کنند.

منابع بیشتر: رگوله در فارکس چیست؟ کاربرد و اهمیت رگولیشن در فارکس

حمایت بازار

همان‌طور که پیش‌تر نیز اشاره شد، بازار فارکس و دارایی‌های آن توسط دولت حمایت و پشتیبانی می‌شود. این در حالی است که در بازار کریپتو، ماهیت بازار کاملاً غیر متمرکز است و هیچ دولت، سازمان یا نهادی آن را حمایت یا نظارت نمی‌کند.

این می‌تواند از جنبه غیر مترمکز بودن خوب باشد، اما از منظر امنیت و نظارت، ریسک‌ها و پیامدهای منفی زیادی نیز در پی خواهد داشت!

رقابت بازار

و اما می‌رسیم به آخرین تفاوت ارز دیجیتال و فارکس، یعنی رقابت در بازار؛ منظور از رقابت در بازار، رقابت منِ نوعی با شما در سطح بازار است. در بازار فارکس، معامله‌گران و سرمایه‌گذاران با هم در رقابت هستند. این رقابت، به ویژه بین سازمان‌ها و شرکت‌ها – سرمایه‌گذاران نهادی – بسیار تنگاتنگ‌تر و شدیدتر نیز هست.

این در حالی است که در بازار کریپتو، جز در موارد خاص که مربوط به بحث عرضه و تقاضا می‌شود، تریدهای معامله‌گران ارتباطی به هم ندارد و عملاً رقابت در سطح بازار کریپتو بی‌معنی است.

معیاب و مزایا؛ مقایسه فارکس و کریپتو

بعد از مبحث تفاوت ارز دیجیتال و کریپتو، بد نیست نگاهی به معایب و مزیت‌های دو بازار هم داشته باشیم و در یک نگاه، دو بازار را با هم مقایسه کنیم:

بازار فارکس (Forex)

مزیت‌ها	معایب
پایداری و حجم بالای معاملات	پیچیدگی پلتفرم‌های معاملاتی
سهولت دسترسی و طیف گسترده معاملات	پیچیدگی برآورد سود و مالیات و غیره…
تنوع بالای نمادهای معاملاتی	موانع ورودی بیشتر
امنیت و رگوله بودن

بازار ارزهای دیجیتال (Cryptocurrency)

مزیت‌ها	معایب
قابلیت سودآوری و درآمدزایی بالا	نوسانات قیمتی و سطح ریسک بالا
عدم نیاز به سرمایه اولیه بالا	ناشناس بودن و اعتبار پایین
سهولت دسترسی و استفاده از پلتفرم‌ها	رگوله نبودن و عدم حمایت
هزینه‌ها و کارزمدهای معاملاتی پایین

فارکس بهتر است یا ارز دیجیتال؟

برای پاسخ دادن به این سوال، علاوه بر مطالعه شباهت و تفاوت ارز دیجیتال و فارکس، بهتر است برخی از فاکتورها را نیز مورد بررسی و ارزیابی قرار دهید. مواردی از قبیل:

• میزان سرمایه در دسترس
• نوع معاملات اجرایی
• استراتژی‌های معاملاتی مورد استفاده
• حجم معاملات و نقدینگی بازار
• میزان ریسک‌پذیری و سطح مدیریت ریسک
• سطح کارمزد و کمیسیون و هزینه‌های ترید
• میزان تسلط به تحلیل‌های تکنیکال و فاندامنتال
• و مواردی از این دست…

اگر از تریدرهای تازه‌وارد بازار هستید که قصد دارید با چند سیگنال یا آشنایی نسبی با تحلیل تکنیکال، با استفاده از استراتژی‌های معاملاتی کوتاه مدتی نظیر اسکالپینگ (Scalping) یا دی تریدینگ (Day Trading) از نوسانات ریز بازار سود بردارید، احتمالاً بازار کریپتو انتخاب بهتری برای شما خواهد بود.

اما اگر تریدری حرفه‌ای هستید و به خوبی با تحلیل فاندامنتال آشنایی دارید، به ویژه اگر بیشتر از ترید کردن به سرمایه‌گذاری بلند مدت تمایل دارید، شاید بهتر باشد روی بازار فارکس سرمایه‌گذاری کنید.

در نهایت، پاسخ به این سوال، به شما و مهارت‌ها و تسلط‌تان بر بازارهای مالی بستگی دارد. پاسخ هر کس می‌تواند متفاوت و منحصر به فرد باشد.

جمع‌بندی

بازارهای فارکس و ارز دیجیتال، دو بازار مالی محبوب برای سرمایه‌گذاران و معامله‌گران هستند و تفاوت ارز دیجیتال و فارکس نیز از این جهت اهمیت دارد که می‌تواند معیاری برای انتخاب مارکت و فعالیت در آن باشد.

عمده‌ترین تفاوت ارز دیجیتال و فارکس، در نمادهای معاملاتی آن‌هاست. بازار کریپتو، صرفاً برای معامله ارزهای دیجیتال راه‌اندازی شده است در حالی که در بازار فارکس، طیف گسترده‌ای از نمادهای معاملاتی از قبیل جفت ارزها، شاخص‌ها، فلزات، کالاها و غیره… را عرضه می‌کند.

دومین تفاوت ارز دیجیتال و فارکس، در پلتفرم‌های ارائه دهنده خدمات و محصولات این دو بازار است. برای دسترسی به خدمات و محصولات بازار فارکس، باید از بروکرهای فارکس استفاده کرد در حالی که شخص ثالث در بازار ارزهای دیجیتال، صرافی‌ها هستند.

در خصوص انواع معاملات در هر دو بازار، جزئیات بازارها نظیر نوسانات و ریسک‌پذیری و نقدینگی و امنیت و غیره… به تفصیل در متن مقاله توضیح داده شده است. ضمن آن‌که می‌توانید شباهت‌های ارز دیجیتال و فارکس و همین‌طور معایب و مزیت‌های دو بازار را نیز مطالعه کنید.

سوالات متداول

۱. اصلی‌ترین تفاوت ارز دیجیتال و فارکس در چیست؟

عمده‌ترین تفاوت ارز دیجیتال و فارکس، در نمادهای معاملاتی آن‌هاست. بازار کریپتو، صرفاً برای معامله ارزهای دیجیتال راه‌اندازی شده است در حالی که در بازار فارکس، طیف گسترده‌ای از نمادهای معاملاتی از قبیل جفت ارزها، سهام، شاخص‌ها، فلزات، کالاها و حتی همان ارزهای دیجیتال عرضه می‌شوند.

۲. تفاوت دسترسی به بازار فارکس و ارز دیجیتال در چیست؟

برای دسترسی به بازار فارکس، نیاز به بروکر فارکس (Forex Broker) دارید که معمولاً مستلزم سرمایه اولیه بالا و احراز هویت است و پیچیده نیز هست. صرافی‌های ارز دیجیتال (Cryptocurrency Exchanges) نیز برای دسترسی به بازار ارز دیجیتال استفاده می‌شوند که بدون محدودیت و اغلب آسان هستند.

۳. فارکس بهتر است یا ارز دیجیتال؟

پاسخ به این سوال به معیارهای زیادی بستگی دارد. میزان تسلط شما به تحلیل، میزان تسلط شما به فرایندها و معاملات، میزان سرمایه اولیه، استراتژی‌های عملیاتی، کارمزدها و غیره… باید در نظر گرفته شوند.