کرک اسپرد (Crack Spread) یکی از اساسی‌ترین مفاهیم در تحلیل فاندامنتال نفت و مشتقات آن است. اگر در بازارهای مالی و خصوصاً بازار فارکس فعالیت داشته باشید، احتمالاً نام کرک اسپرد تا به حال به گوش‌تان خورده است. اما در این مطلب از پیپسیلون، قصد داریم نگاهی عمیق‌تر به این معیار و کاربردهای آن در تحلیل فاندامنتال داشته باشیم.
در ادامه مقاله، پس از توصیف چیستی کرک اسپرد، نحوه استفاده از آن برای پوشش ریسک قیمت در بازار فارکس و معاملات نفت و مشتقات آن را توضیح خواهیم داد، انواع مختلف کرک اسپرد را معرفی خواهیم کرد و در نهایت، سعی خواهیم کرد عوامل تاثیرگذار بر کرک اسپرد و استفاده از آن به عنوان یک سیگنال معاملاتی مفید را آموزش دهیم. با ما همراه باشید.
کرک اسپرد (Crack Spread) چیست؟
کرک اسپرد (Crack Spread) یکی از از اساسی‌ترین مفاهیم در تحلیل فاندامنتال نفت و مشتقات آن است. بر اساس همین کرک اسپرد است که میزان سودآوری و ارزش سهام شرکت‌های فعال در بازار نفت ارزش‌گذاری می‌شوند.
اگر بخواهیم یک تعریف کلی از کرک اسپرد داشته باشیم، می‌توان گفت:
کرک اسپرد به تفاوت کلی قیمت بین یک بشکه نفت خام و فرآورده‌های نفتی پالایش شده از آن نظیر بنزین، گازوئیل و امثال آن‌ها اطلاق می‌شود.
در صورتی که آشنایی نسبی با پالایش نفت خام و تبدیل آن به فراوردههای نفتی داشته باشید، احتمالاً می‌دانید که در فرایند تجزیه نفت خام در برج‌های تقطیر، برش‌های محصول مختلفی از آن حاصل می‌شوند که با توجه به ترکیب موادی که دارند، عناوین مختلفی را به خود اختصاص داده‌اند.
مثلاً معمولاً در بخش‌های بالای برج، گازها را داریم که سبک‌تر هستند و از بخش‌های فوقانی برج خارج می‌شوند، سپس برش‌هایی مثل سوخت جت و نفت سفید و بنزین و گازوئیل را داریم و در نهایت هم سنگین‌ترین برش‌ها یعنی قیر و غیره خارج می‌شوند.
همین فرایند تجزیه نفت خام به فراورده‌هایی همچون گازهای مختلف، بنزین، گازوئیل و غیره در اصلاح فنی و عملی کرک (Crack) نامیده می‌شود. دلیل این نام‌گذاری هم آن است که در واقع ساختارهای شیمیایی نفت خام برای ایجاد این برش‌های نفسی شکسته می‌شوند.
حال حاشیه پردازش سود ناخالص صنعت نفت برای این فرایند کرکینگ (Cracking) هم کرک اسپرد نام‌گذاری شده است. به همین سادگی و جذابی!
اما در مورد این کرک اسپرد چند نکته وجود دارد که دانستن‌شان خالی از لطف نیست…
چند نکته مهم در مورد کرک اسپرد
برای این‌که بتوانید از کرک اسپرد در تحلیل‌های فاندامنتال خود برای پیش‌بینی قیمت نفت خام و فراوردههای آن استفاده کنید، باید چند نکته بسیار مهم را در مورد این معیار بدانید:
- کرک اسپرد معادل تفاوت کلی قیمت یک بشکه نفت خام و فرآورده‌های نفتی پالایش شده از آن است
- قیمت هر بشکه نفت خام و فراوردههای نفتی پالایش شده از آن معمولاً برابر نیستند
- تفاوت این قیمت‌ها در پالایشگاه‌ها تاثیر مستقیمی روی حاشیه سود دارد و در معاملات نیز دخیل است
- پالایشگاه‌ها به منظور کاهش ریسک قیمت‌گذاری و محافظت از کرک اسپرد، از قراردادهای آتی استفاده می‌کنند
- تریدرها می‌توانند از معاملات آتی و اختیار معامله استفاده کنند
- نوسانات کرک اسپرد می‌تواند یک سیگنال مستقیم و مهم برای معاملات نفت و مشتقات آن باشد
انواع مختلف کرک اسپرد
کرک اسپرد معمولاً شامل سه نوع زیر می‌شود:
- کرک اسپرد ساده ۱:۱
- کرک اسپرد ۱:۲:۳
- کرک اسپرد ۲:۳:۵
رایج‌ترین نوع کرک اسپرد، همان کرک اسپرد ساده ۱:۱ است که منظور از آن حاشیه سود شرکت‌های پالایشگاهی است. شرکت‌هایی که نفت خام را خریداری کرده و مشتقات یا محصولات نفتی پالایش شده نظیر بنزین و گازوئیل و غیره را می‌فروشند.
نسبت این نفت خام خریداری شده به محصول نفتی به فروش رفته نیز همان نسبت ۱:۱ است. این قبیل کرک اسپردها در لغت کرک اسپردهای تک محصولی هم نامیده می‌شوند. تنها نکته‌ای باید به آن توجه داشت این است که واحد خرید نفت خام معمولاً بشکه است در حالی که محصولات نفتی بر اساس گالن خرید و فروش می‌شوند.
اما کرک اسپردهای چند محصولی دیگر هم کاربردهای خاص خود را دارند. به عنوان مثال، کرک اسپرد ۱:۲:۳ به این معنی است که با خرید سه بشکه نفت خام در معاملات آتی، دو بشکه بنزین و یک بشکه نفت کوره در معاملات آتی به فروش می‌رسند.
به همین ترتیب، در کرک اسپرد ۲:۳:۵ هم روال به این شکل است که ۵ بشکه معاملات آتی نفت خام خریداری می‌شود و در ازای آن، ۳ بشکه معاملات آتی بنزین و ۲ بشکه معاملات آتی نفت کوره معامله می‌شوند.
این کرک اسپرد نه تنها به معامله‌گران قابلیت کنترل ریسک و مدیریت آن را می‌دهد، بلکه پالایشگاه‌ها را نیز قادر به پوشش ریسک می‌کند.
مطالب بیشتر: مدیریت ریسک چیست؟ ۵ تکنیک مواجه با ریسک
عوامل تاثیرگذار روی کرک اسپرد و نحوه نوسان آن
واقعیت این است که یک پالایشگاه نفت نیز درست مانند سایر بخش‌های تولیدی، بین دو مجموعه داده قیمتی فعالیت دارد:
- قیمت نفت خام
- قیمت محصولات پالایشگاه که همان مشتقات نفتی هستند
نوسانات این دو مجموعه قیمتی می‌تواند سود و زیان پالایشگاه را تعیین کرده و به همین میزان هم روی بازار نفت تاثیر بگذارد.
نکته‌ای که وجود دارد این است که قیمت‌گذاری محصولات و فراوردههای نفتی معمولاً از سوی پالایشگاه‌ها و بازارسازها صورت می‌گیرد. مهم‌ترین معیاری هم که می‌تواند روی این قیمت‌گذاری تاثیرگذار باشد همان قیمت نفت خام در بازار است.
اما قیمت نفت خام، خود به طور مستقل می‌تواند تحت تاثیر عوامل زیادی باشد:
- عرضه و تقاضای بازار
- وضعیت اقتصادی
- سیاست‌های خارجی
- سیاست‌های پولی
- تغییرات فصلی
- مقررات زیست محیطی
- و مواردی از این دست…
البته، همین چند فاکتور هم خود تابع فاکتورهای متعددی هستند که خیلی جای بحث در این مقاله ندارد. به عنوان مثال، عرضه و تقاضا خود می‌تواند تابع تنش‌های ژئوپولیتیکی در منطقه یا جهان باشد، یا انتشار داده‌های تورمی خاصی بتوانند به شدت آن را تحت تاثیر قرار دهند.
اکنون برای درک بهتر نوسانات کرک اسپرد، برای این‌که بتوانید آن را معامله کنید یا به عنوان سیگنال از آن در پیش‌بینی چشم‌انداز قیمت نفت، محصولات نفتی یا وضعیت شرکت‌های پالایش نفت استفاده کنید، بد نیست نگاهی به جدول زیر داشته باشید:
| جریانات و روندهای بازار | نوسانات کرک اسپرد | |
| افزایش تقاضا برای نفت خام | کاهش تقاضا برای فراوردههای نفتی | کاهش کرک اسپرد |
| افزایش عرضه برای نفت خام | کاهش عرضه برای فراوردههای نفتی | افزایش کرک اسپرد |
| ریزش قیمت نفت خام در بازار | افزایش قیمت‌گذاری توسط پالایشگاه‌ها | افزایش کرک اسپرد |
| افزایش قیمت نفت خام در بازار | کاهش حاشیه سودهای پالایشگاهی | کاهش کرک اسپرد |
بسیار خوب… با این حساب می‌توان متوجه شد که مثلاً وقتی با کاهش تقاضا برای نفت خام یا افزایش عرضه آن مواجه هستیم، قیمت نفت خام ریزش کرده و در نتیجه حاشیه سودهای پالایشگاهی و کرک اسپرد افزایش پیدا می‌کند. این بهترین فرصت برای خرید کرک اسپرد است!
استفاده از کرک اسپرد به‌عنوان سیگنال معاملاتی
جالب این‌جا است که کرک اسپرد علاوه بر این‌که قابلیت ترید دارد، این فرصت را به شما می‌دهد تا با استفاده از آن به‌عنوان یک سیگنال مهم و ارزشمند، تغییرات احتمالی قیمت در بازار نفت و محصولات پالایش شده آن را پیش‌بینی کنید.
به عنوان مثال، در صورتی که شاهده افزایش فزاینده کرک اسپرد در سطح بازار باشید، به این معنی خواهد بود که قیمت محصولات و فراوردههای نفتی پالایش شده فاصله زیادی را با قیمت نفت خام پیدا کرده‌اند و به شدت رشد داشته‌اند. این می‌تواند یک سیگنال برای تریدرهای فارکسی باشد تا چشم‌انداز قیمت نفت خام در آینده‌ای نه چندان دور را مثبت و صعودی پیش‌بینی کنند.
طبیعی است که وقتی قیمت فراوردههای نفتی به هر دلیل افزایش پیدا کند، قیمت نفت خام در سطح بازار نیز افزایش خواهد یافت تا تعادل را در سطح بازار برقرار کند.
در عین حال، در صورتی هم که کرک اسپرد کاهش محسوسی داشته باشد، پالایشگاه‌ها مجبور خواهند بود برای حفظ حاشیه سود خود عرضه را محدود کنند. در نتیجه، قیمت محصولات و فراوردههای نفتی پالایش شده روند صعودی قابل توجهی را تجربه خواهد کرد و حتی ممکن است شاهد ریزش قیمت نفت خام در بازار نیز باشیم.
با این اوصاف، کرک اسپرد نه تنها به عنوان یک نماد قابل معامله، که یک سیگنال فوق‌العاده برای معامله نفت خام و همین‌طور فراوردههای نفتی پالایش شده در بازارهای مالی است.
جمع‌بندی
کرک اسپرد (Crack Spread) یکی از از اساسی‌ترین مفاهیم در تحلیل فاندامنتال نفت و مشتقات آن است. بر اساس همین کرک اسپرد است که میزان سودآوری و ارزش سهام شرکت‌های فعال در بازار نفت ارزش‌گذاری می‌شوند. منظور از کرک اسپرد، تفاوت کلی قیمت بین یک بشکه نفت خام و فرآورده‌های نفتی پالایش شده از آن نظیر بنزین، گازوئیل و امثال آن‌ها است.
عواملی که می‌توانند روی قیمت نفت خام و حتی فراوردههای نفتی پالایش شده از آن در بازار تاثیر گذاشته و منجر به نوسانات کرک اسپرد شوند عبارتند از:
- عرضه و تقاضای بازار
- وضعیت اقتصادی
- سیاست‌های خارجی
- سیاست‌های پولی
- تغییرات فصلی
- مقررات زیست محیطی
- و مواردی از این دست…
انواع کرک اسپرد نیز عبارتند از:
- کرک اسپرد ساده ۱:۱
- کرک اسپرد ۱:۲:۳
- کرک اسپرد ۲:۳:۵
که در متن مقاله به تفصیل توضیح داده شده‌اند. این‌که نوسانات کرک اسپرد به چه شکلی است، چطور می‌توان آن را معامله کرد یا نحوه استفاده از آن به عنوان سیگنال معاملاتی چگونه است، مطالبی است که در بخش‌های مختلف مقاله به آن‌ها پرداخته شده است.
سوالات متداول
- منظور از کرک اسپرد (Crack Spread) چیست؟
منظور از کرک اسپرد، تفاوت کلی قیمت بین یک بشکه نفت خام و فرآورده‌های نفتی پالایش شده از آن نظیر بنزین، گازوئیل و امثال آن‌ها است.
- انواع مختلف کرک اسپرد کدام‌اند؟
انواع مختلف کرک اسپرد عبارتند از: کرک اسپرد ساده ۱:۱، کرک اسپرد ۱:۲:۳ و کرک اسپرد ۲:۳:۵
- عوامل تاثیرگذار بر کرک اسپرد کدام‌اند؟
عوامل تاثیرگذار بر کرک اسپرد عبارتند از:
- عرضه و تقاضای بازار
- وضعیت اقتصادی
- سیاست‌های خارجی
- سیاست‌های پولی
- تغییرات فصلی
- مقررات زیست محیطی
- و مواردی از این دست…