آربیتراژ چیست؟ آربیتراژ یکی از روش‌های کسب درآمد از بازارهای مالی مختلف است. به زبان ساده می‌توان گفت که Arbitrage عبارت است از خرید یک دارایی در یک بازار و فروش همزمان آن در بازار دیگر، اما با قیمت بالاتر. این اختلاف قیمت، سود معامله‌گر خواهد بود.
سهام، کالاها و ارزها همگی در معاملات آربیتراژ استفاده می‌شوند. این سناریو به معامله‌گر این فرصت را میدهد که بدون ریسک کردن، سود ببرد. ما در این مقاله مفهوم و شیوه انجام Arbitrage را بررسی خواهیم کرد. پس تا پایان مقاله با پیپسیلون همراه باشید.
مفهوم آربیتراژ
آربیتراژ (Arbitrage)، یک روش معاملاتی در بازارهای مالی است که با بهره‌گیری از تفاوت‌های قیمتی در بازارهای مختلف، امکان خرید و فروش همزمان یک دارایی مثل سهام، کالا یا ارز را فراهم می‌کند. این استراتژی به معامله‌گران این امکان را میدهد که از تفاوت در قیمت‌گذاری دارایی‌ها در بازارهای مختلف به منظور کسب سود بهره ببرند و این کار را بدون پذیرش ریسک انجام دهند.
آربیتراژ نقش مهمی در حفظ توازن در بازارها ایفا می‌کند و به جلوگیری از تشکیل قیمت‌های نامناسب و ایجاد فرصت‌های سود بدون ریسک کمک می‌کند. با پیشرفت تکنولوژی، معامله‌گران می‌توانند با استفاده از کامپیوتر و نرم‌افزارهای پیشرفته، نوسانات در قیمت‌ها را در بازارهای مختلف رصد کرده و فرصت‌های Arbitrage را به سرعت تشخیص دهند. به این ترتیب، هر گونه خطا یا نادرستی در تعیین قیمت‌ها به سرعت شناسایی و برطرف می‌شود و معمولا این فرصت‌ها به سرعت از بین می‌روند.
آربیتراژگیری چیست؟
آربیتراژ به معامله‌گران این امکان را میدهد که از تفاوت‌های قیمتی ناچیز در میان دارایی‌های یکسان در دو یا چند بازار مختلف بهره‌برداری کنند. در این روش، معامله‌گر دارایی مدنظر خود را در یک بازار خریداری می‌کند و همزمان آن را در بازار دیگری با قیمت بالاتر به فروش می‌رساند تا از تفاوت قیمتی موجود سود کسب کند. این معاملات غالباً بسیار کوتاه‌مدت بوده و نیازمند دقت و سرعت بسیار بالا از سوی معامله‌گران هستند.
آربیتراژگیران عموما افرادی هستند که برای موسسات مالی بزرگ کار می‌کنند و میلیون‌ها دلار را معامله می‌کنند. همچنین برای تشخیص فرصت‌های Arbitrage، از نرم‌افزارهای پیشرفته و سیستم‌های خودکار استفاده می‌کنند تا تفاوت‌های قیمتی را در بازارهای مختلف به دقت رصد کرده و معاملات را به سرعت انجام دهند. در ادامه چند نمونه آربیتراژگیری در بازار مختلف را بررسی می‌کنیم.
مثالی از آربیتراژگیری در بازار سهام
فرض کنید سهام یک کمپانی با ارزش ۳۰ دلار آمریکا در بازار سهام نیویورک (NYSE) در حال معامله هستند. از طرف دیگر، سهام همین شرکت در بازار سهام لندن (LSE) با ارزش ۳۰.۰۷ دلار آمریکا معامله می‌شوند.
در چنین وضعیتی، معامله‌گر این امکان را دارد که سهام را از بازار نیویورک خریداری کند و بلافاصله آن‌ها را در بازار سهام لندن به قیمت ۳۰.۰۷ دلار آمریکا به فروش برساند. در این فرآیند، به ازای هر سهام، معامله‌گر می‌تواند ۷ سنت سود کسب کند. استراتژی Arbitrage به معامله‌گر اجازه میدهد تا زمانی که سهام این شرکت در بازار نیویورک به پایان برسد یا قیمت‌ها در یکی از این دو بازار تغییر کند، به کسب سود خود ادامه دهد.
مثالی از آربیتراژگیری در فارکس
برای بررسی یک مثال پیچیده‌تر بد نیست که فرآیندی با عنوان آربیتراژ مثلثی (Triangular Arbitrage) در بازار فارکس را مطرح کنیم. این روش به معاملاتی اشاره دارد که توسط معامله‌گران با استفاده از تفاوت نرخ‌های تبادل ارزها در سه بازار مالی مختلف انجام می‌شود. توضیح روش Triangular Arbitrage را در ادامه مقاله خواهیم دید. اما به شکل خلاصه در این روش، معامله‌گر در سه مرحله یک ارز را به ارز دوم و ارز دوم را به ارز سوم و سپس ارز سوم را به ارز اول (ارز شروع فرآیند) تبدیل می‌کند.
حال فرض کنید که نرخ تبادل در سه بانک به شرح زیر باشد و شما ۱ میلیون دلار دارایی در اختیار دارید:
- نرخ تبدیل یورو به دلار در بانک اول: ۰.۹۲۱
- نرخ تبدیل یورو به پوند در بانک دوم: ۱.۳۰۵
- نرخ تبدیل دلار به پوند در بانک سوم: ۱.۵۱۱
در این حالت، با استفاده از نرخ تبادل ۰.۹۲۱ یورو به دلار، دارایی شما به مقدار ۹۲۱،۰۰۰ یورو تبدیل می‌شود. سپس، این میزان یورو را با نرخ تبادل ۱.۳۰۵ یورو به پوند بریتانیا تبدیل می‌کنید، که سبب می‌شود دارایی شما به مقدار تقریبی ۷۰۷،۷۴۷ پوند بریتانیا تبدیل شود. در پایان، این مقدار پوند را با استفاده از نرخ تبادل ۱.۵۱۱ پوند به دلار آمریکا بازمی‌گردانید و دارایی شما به حدود ۱،۰۶۶،۳۸۴ دلار آمریکا تبدیل می‌شود. به این ترتیب، معامله‌گر از طریق آربیتراژ ارز، حدود ۶۶،۳۸۴ دلار آمریکا سود کسب کرده است.
انواع آربیتراژ
همان طور که مشاهده کردید، Arbitrage، یک مدل حرفه‌ای و توسعه‌یافته از معاملات رایج در بازارهای مالی است. به همین دلیل در اکثر موارد، یافتن آن‌ها کار راحتی نیست. در مجموع حدود ۲۰ روش برای آربیتراژ در جهان معرفی شده است که ما رایج‌ترین روش‌های آن را بررسی می‌کنیم:
- آربیتراژ مکانی یا فضایی (Spatial Arbitrage): در این روش، معامله‌گر اختلاف نرخ یا قیمت یک دارایی را در دو بازار مختلف به یک موقعیت Arbitrage تبدیل می‌کند. معامله‌گر با خرید در بازاری که دارایی ارزان‌تر است و فروش در بازاری که گران‌تر است، سود کسب می‌کند. این روش رایج‌ترین روش آربیتراژ در فارکس است.
- آربیتراژ فرا مرزی (Cross-border Arbitrage): آربیتراژ برون مرزی یا فرامرزی، از قیمت‌های مختلف سهام مشابه در کشورهای مختلف بهره‌برداری می‌کند. یعنی نه تنها یک مدل دارایی در دو بازار مختلف، بلکه در دو کشور مختلف با اختلاف قیمت خرید و فروش می‌شود.
- آربیتراژ مثلثی (Triangular Arbitrage): در این روش، معامله‌گر از تفاوت‌های بین نرخ‌های تبادل سه ارز مختلف بهره می‌برد. مثلاً، اگر نرخ‌های تبادل ارز A به B، B به C و C به A به نحوی باشند که Arbitrage ممکن شود، معامله‌گر می‌تواند با سه مرحله تبدیل از تفاوت قیمت‌ها سود کسب کند.
- آربیتراژ آماری (Statistical Arbitrage): آربیتراژ آماری از مدل‌های کمی برای شناسایی ناکارآمدی قیمت‌گذاری در دارایی‌های مرتبط استفاده می‌کند. معامله‌گران به دنبال روابط آماری بین دارایی‌ها می‌گردند و زمانی که این روابط از هنجارهای تاریخی منحرف می‌شوند، یعنی اختلاف قیمت لحظه‌ای با قیمت‌ها گذشته زیاد شود، معاملات خود را ثبت می‌کنند تا از همگرایی مورد انتظار سود ببرند (پیش‌بینی می‌کنند که قیمت لحظه‌ای به سمت قیمت‌های همیشگی خود بازخواهد گشت).
- آربیتراژ فاصله زمانی (Time Arbitrage): در این روش، معامله‌گر از تفاوت‌های در نرخ‌ها و قیمت‌ها بین دو نقطه زمانی مختلف بهره می‌برد. او می‌تواند از تفاوت‌های نرخ‌ها در بازارهای مختلف در زمان‌های مختلف سود کسب کند.
- آربیتراژ ادغامی (Merger arbitrage): این روشکه به آن ریسک (Risk Arbitrage) نیز گفته می‌شود، شامل خرید سهام یک شرکت قبل از انجام یک ادغام و فروش این سهام پس از ادغام و افزایش ارزش سهم‌ها است. این استراتژی در میان سرمایه‌گذاران صندوق‌های پوشش ریسکی (hedge funds) بسیار پرطرفدار است.
به‌علاوه، لازم است به‌یاد داشته باشیم که معامله‌گران آربیتراژ ممکن است از ترکیب روش‌های متعدد برای افزایش سود خود استفاده نمایند. یک نکته‌ی حیاتی این است که عموما Arbitrage با سرعت انجام می‌شود و نیازمند دسترسی به اطلاعات فوری می‌باشد. همچنین، همواره ریسک مرتبط با معاملات آربیتراژ وجود دارد و ممکن است با خطرات مالی همراه باشد. بنابراین، معامله‌گران باید دقت ویژه‌ای را در معاملات خود داشته باشند.
مزایا و معایب آربیتراژ
آربیتراژ به عنوان یک استراتژی معاملاتی، دارای ویژگی‌های خاصی است که می‌تواند مزایا و معایب خود را داشته باشد. در ادامه برخی از این مزایا و معایب را بررسی می‌کنیم.
مزایای آربیتاژ تریدینگ
یکی از مزایای اساسی آربیتراژ، عدم وجود ریسک در اکثر روش‌های انجام این معاملات است. برای توضیح این ویژگی، مثال مربوط به آبیترازگیری در سهام را به یاد آورید. معامله‌گر می‌تواند بدون هیچ‌گونه ریسکی سهام را در بازار آمریکا خریداری کند و در لندن به فروش برساند و سود کسب کند.
مزیت دیگر آربیتراژ، کمک به حفظ همگرایی قیمت دارایی‌های مشابه در بازارهاست. این اقدام موجب می‌شود که قیمت‌ها پایدارتر باشند و تفاوت‌های چشم‌گیر در قیمت دارایی‌های همگانی در بازارهای مختلف کاهش یابد.
آربیتراژ همچنین به تعمیق بازارهای مالی کمک می‌کند. اگر همه معامله‌گران از این روش صرف نظر کنند، بازارها با نوسانات زیادی روبه‌رو خواهند بود و سرمایه‌گذاران واقعی نمی‌توانند به طور کافی از این نوسانات سود کسب کنند. به واسطه آربیتراژ، بازارها به توازن نزدیک‌تری می‌رسند و سودآوری برای معامله‌گران فراهم می‌شود.
بیشتر بخوانید: معرفی کپی تریدینگ به زبان ساده
معایب آربیتاژ تریدینگ
معامله‌گران معمولا تنها به قیمت دارایی‌ها توجه داشته و هزینه‌های مرتبط با معامله‌گری را نادیده می‌گیرند. این هزینه‌ها ممکن است در برخی مواقع سودهای به دست آمده را به طور کامل کم کند و در واقع به سرمایه‌گذار ضرر وارد کند.
در جهان واقعی، تعداد فرصت‌های مناسب برای آربیتراژ کم است. حتی اگر چنین فرصت‌هایی وجود داشته باشد، برای بهره‌برداری از آن‌ها نیاز به دسترسی به فناوری پیشرفته برای انجام سریع معاملات دارید. تسلط بر مهارت‌های لازم برای اجرای این استراتژی و استفاده از تجهیزات مناسب، معمولا تنها در اختیار افراد معدودی قرار دارد.
به علاوه، یک معامله‌گر برای اجرای این روش نیاز به سرمایه‌گذاری قابل توجهی دارد. قطعا با رقمی مثل ۱،۰۰۰ دلار سرمایه نمی‌توانید معامله‌ای سودآور در زمینه آربیتراژ انجام دهید. برای کسب سود قابل توجه از تفاوت‌های کمی که وجود دارد، نیاز به سرمایه اولیه بزرگتری دارید تا بتوانید حداکثر سود ممکن را به دست آورید.
اهمیت آربیتراژ
در کنار کسب سود شخصی، معامله‌گران آربیتراژ نقش مهمی در افزایش کارایی بازارهای مالی ایفا می‌کنند. هر چه معاملات در این بازارها فعال‌تر باشند، تفاوت‌های قیمتی نیز کمتر می‌شود. دارایی‌هایی که با قیمت پایین عرضه می‌شوند، به دلیل فشار خرید با افزایش قیمت مواجه شده و دارایی‌هایی با قیمت بالا نیز به دلیل فشار فروش با کاهش قیمت روبرو می‌شوند. این روند باعث تعادل قیمت‌ها در بازارهای گوناگون می‌شود و همچنین تجزیه و تحلیل نقدینگی بازار را بهبود می‌بخشد (باعث افزایش نقدینگی در بازار می‌شود).
کلام آخر
قبل از انجام هر نوع معامله آربیتراژ در معاملات خود، به خاطر داشته باشید که چیزی به نام استراتژی سرمایه‌گذاری تضمین‌شده وجود ندارد. هر سرمایه‌گذاری یا تجارت مستلزم سطحی از ریسک است و Arbitrage نیز از این قضیه مستثنی نیست. اگر خرید و فروش همزمان دارایی‌ها در مبادلات مختلف برای کسب سود آسان بود، همه معامله‌گران این کار را انجام می‌دادند. اگرچه ایده آربیتراژ در مارکت فارکس یا ارزهای دیجیتال جذاب به نظر می‌رسد، اما در واقع تنها یک گزینه برای معامله‌گران یا سرمایه‌گذارانی است که مقادیر قابل توجهی سرمایه و منابع پرسرعت دارند.