فارکس چیست؟ صفر تا صد بازار مالی فارکس

در دنیای مدرن امروزه، بازارهای مالی جهانی یکی از اجزای مهم تجارت و اقتصاد جهان محسوب می‌شوند. یکی از این بازارها که به عنوان بازار فارکس شناخته می‌شود، جایگاه ویژه‌ای در جهان مالی دارد. اما فارکس در عمل چیست و چگونه کار می‌کند؟ در این مقاله، به بررسی جزئیات فارکس و مفاهیم کلی آن می‌پردازیم، با پیپسیلون همراه باشید.

فارکس چیست؟

فارکس (Forex)، به اختصار از عبارت “تبادل ارز خارجی (Foreign Exchange)” گرفته شده و به بازار تبادل ارزهای مختلف جهان به عنوان دارایی‌های معامله‌ای اطلاق می‌شود. این بازار به عنوان بزرگترین بازار مالی جهان مشهور است و به صورت الکترونیکی و در سراسر جهان فعالیت می‌کند.

اساس فعالیت در این بازار بدین شرح است:

به شکل خلاصه می‌توان گفت که دولت‌ها، شرکت‌های بزرگ، تاجران، افراد حقیقی (تریدرها) و … ، خرید و فروش ارز رایج کشورهای مختلف را انجام می‌دهند. بدین شکل که در این بازار تعدادی جفت ارز تعریف می‌شود، به عنوان مثال یورو در مقابل دلار با نماد EUR/USD. وظیفه جفت‌ ارز فارکس، قیمت‌گذاری ارزها در مقابل یکدیگر است. اولین ارزی که در یک جفت‌ارز وجود دارد با نام ارز پایه (Base currency) و ارز دوم ارز قیمت‌گذاری (quote currency) نامیده می‌شود.

افراد یا نهادها با تحلیل آینده بازار، نسبت به معامله این ارزها اقدام می‌کنند (مثلا اگر نتیجه یک تحلیل این باشد که قرار است ارزش دلار در مقابل یورو کاهش داشته باشد، افراد خرید یورو در مقابل دلار را در دستور کار خود قرار می‌دهند). گرچه این بازار با خرید و فروش ارز شروع شد، اما در حال حاضر سهام شرکت‌های معتبر دنیا، طلا، نقره، کالا، نفت و ارزهای دیجیتال نیز به این بازار ورود پیدا کرده‌اند.

اگر بخواهیم از حجم بالای دارایی‌ها و ارزش زیاد این بازار تعریف ساده‌ای داشته باشیم، باید در نظر بگیریم که در سال ۲۰۲۲ ارزش کل بازار فارکس عددی در حدود ۶۷۹۳.۰۱ میلیارد دلار  بوده و پیش‌بینی این عدد برای سال ۲۰۲۳ چیزی در حدود ۷۵۲۳.۲۸ میلیارد دلار است (منبع: یاهو فایننس).

مفاهیم کلی فارکس

برای درک بهتر و پاسخ دقیق‌تر به سوال فارکس چیست، باید در ابتدا با مفاهیم اصلی آن آشنا شویم که در این بخش، به برخی از این مفاهیم کلی می‌پردازیم:

پیپ (Pip)

پیپ یک واحد اندازه‌گیری تغییرات نرخ در بازار فارکس است. اکثر جفت ارزها تا چهار رقم اعشار دارند که رقم چهارم بعد اعشار را پیپ می‌نامند. گفتنی است رقم پنجم بعد از اعشار با عنوان پیپت (Pipette) شناخته می‌شود.

اهرم (Leverage)

اهرم یا لوریج، به امکان استفاده از سرمایه اضافی برای افزایش حجم معاملات ارزی اشاره دارد. اهرم به معامله‌گران این قابلیت را می‌دهد تا مقدار بزرگتری (از نظر حجمی) از معاملات را در اختیار داشته باشند. با این حال، باید توجه داشت که اهرم در کنار افزایش حجم معاملات، افزایش ریسک نیز به همراه دارد.

قیمت خرید و فروش (Ask & Bid)

قیمت خرید (Ask) نرخی است که معامله‌گران آماده به خرید یک جفت ارز هستند. به نرخ خرید، نرخ عرضه نیز گفته می‌شود. قیمت فروش (Bid) نرخی است که معامله‌گران آماده به فروش یک جفت ارز هستند و به آن نرخ تقاضا نیز گفته می‌شود. در پلتفرم‌های مربوط به معاملات (مانند پلتفرم متاتریدر)، برای استفاده از قیمت Ask، دکمه Buy و برای استفاده از قیمت Bid، دکمه Sell قرار گرفته است.

اختلاف نرخ (Spread)

اختلاف نرخ یا اسپرد، به تفاوت بین نرخ خرید (Ask) و نرخ فروش (Bid) ارزها در بازار فارکس اشاره دارد. برخی از کارگزاری‌ها این اختلاف نرخ را به عنوان کمیسیون از کاربران خود دریافت می‌کنند. البته در کنار اسپرد، کمیسیون مشخصی به ازای هر معامله نیز توسط معامله‌گران پرداخت می‌شود. عواملی همچون میزان ارزش آن جفت ارز (ارزش جهانی)، میزان پول در گردش جفت ارز، میزان هیجان بازار و حجم معاملات در آن جفت ارز از مهمترین عوامل در تعیین میزان اسپرد به شمار می‌رود.

لات (Lot)

مفهوم لات به حجم معامله در بازار فارکس اشاره دارد. اندازه لات متغیر است و به شکل مینی لات (Mini Lot)، میکرو لات (Micro Lot)، نانو لات (Nano Lot) و استاندارد لات (Standard Lot) مشخص می‌شود. یک لات استاندارد معادل ۱۰۰،۰۰۰ واحد از ارز است، مینی لات معادل ۱۰،۰۰۰ واحد، میکرو لات معادل ۱،۰۰۰ واحد و نانو لات معادل ۱۰۰ واحد. در اکثر پلتفرم‌های معاملاتی حداقل لات قابل درخواست معادل ۰.۰۱ لات است.

منطقه زمانی (Time Zone)

در فارکس، منطقه زمانی به معنای زمان مشخصی است که برای نقل‌وانتقال اطلاعات و زمان سفارش‌های معامله‌گران در نظر گرفته می‌شود. منطقه‌های زمانی در فارکس بسیار مهم هستند، زیرا زمان باز یا بسته شدن بازار‌ها و همچنین لحظه‌ی اعلان اخبار اقتصادی و رویدادهای مهم، می‌تواند تأثیر بزرگی بر نرخ‌های ارز داشته باشد. بنابراین، معامله‌گران باید توجه داشته باشند که بازار فارکس در چه منطقه‌زمانی فعالیت می‌کند.

به طور کلی در فارکس ۳ منطقه زمانی در نظر گرفته می‌شود؛ منطقه توکیو (برای بازار آسیا و اقیانوسیه)، منطقه لندن (برای بازار اروپا و آفریقا) و منطقه نیویورک (برای بازار آمریکا). عموما کمترین نوسانات در بازار توکیو و بیشترین نوسانات قیمتی در بازار آمریکا دیده می‌شود.

برای آشنایی با اصطلاحات بیشتر، مقاله اصطلاحات فارکس، معرفی ۳۱ اصطلاح مهم را مطالعه کنید

خرید و فروش در فارکس چگونه انجام می‌شود؟

یکی از جذابیت‌های اصلی بازار فارکس، انعطاف بی‌نظیری است که برای معامله‌گران فراهم می‌کند. در اینجا به روش انجام معاملات و خرید و فروش ارز در فارکس می‌پردازیم:

۱- انتخاب کارگزار معاملاتی (Broker)

برای شروع معاملات در فارکس، شما نیاز به انتخاب یک کارگزار معاملاتی دارید. کارگزارها واسطه‌ای بین شما و بازار فارکس هستند و پلتفرم‌های معاملاتی و ابزارهای لازم را برای شما فراهم می‌کنند. انتخاب یک کارگزاری مناسب به فاکتورهای زیادی ارتباط دارد. به عنوان مثال کارگزاری باید با استراتژی معاملاتی شما سازگار باشد، یا اینکه میزان اسپرد و کمیسیون دریافتی مناسبی داشته باشد.

۲- انتخاب جفت ارز

شما باید جفت ارزهایی که می‌خواهید معامله کنید را انتخاب کنید. معمولاً جفت‌های ارزی به صورت معاملاتی معرفی می‌شوند؛ به عنوان مثال، EUR/USD که نمایانگر تبادل یورو اروپا با دلار آمریکا است. انتخاب یک جفت ارز مناسب نیز به استراتژی معامله‌گر مرتبط است (بر اساس میزان اسپرد یا میزان هیجان آن جفت ارز و غیره).

۳- تحلیل بازار

معامله‌گران برای تصمیم‌گیری در مورد خرید یا فروش، از تحلیل فنی یا تکنیکال (Technical Analysis) و تحلیل بنیادی یا فاندامنتال (Fundamental Analysis) استفاده می‌کنند. تحلیل فنی از نمودارها و الگوهای قیمتی بر پایه تاریخچه نرخ‌ها بهره می‌برد. در مقابل، تحلیل بنیادی بر اساس اطلاعات اقتصادی و رویدادهای جهانی، نرخ ارزها را بررسی می‌کند.

۴- قراردادن سفارش

بعد از تحلیل بازار، شما می‌توانید سفارش معامله خرید یا فروش را ثبت کنید. این سفارش ممکن است با قیمت بازار (Market Order) باشد که به معنای خرید یا فروش فوری به نرخ کنونی است، یا به صورت معاملات لیمیت (Limit Order) و معاملات استاپ (Stop Order) قرار داده شود.

۵- مدیریت ریسک (Risk Management)

یک عامل مهم دیگر در معاملات فارکس، مدیریت ریسک است. شما باید حداکثر ضرر مجاز و میزان اهرم معاملاتی را تعیین کرده و از ابزارهای مدیریت ریسک استفاده کنید، تا زیان‌های احتمالی را تحت نظر و کنترل خود داشته باشید.

مزایا و معایب فارکس

بازار فارکس نیز مانند هر بازار مالی و روش کسب و کار، مزایا و معایب خاص خود را دارد.

مزایا

بازار ۲۴ ساعته: بازار فارکس به عنوان یک بازار ۲۴ ساعته فعالیت می‌کند و به شما امکان معاملات در هر زمانی را می‌دهد.

انعطاف‌پذیری: شما می‌توانید از انواع مختلف معاملات استفاده کنید، از جمله معاملات روزانه، معاملات میان مدت و بلند مدت و یا معاملات فوق سریع. این موضوع به انواع معامله‌گران با انواع استراتژی معاملاتی، امکان فعالیت در بازار را ارائه می‌دهد.

اهرم: اهرم یا لوریج به شما امکان افزایش سرمایه و معاملات بزرگتر را ارائه می‌دهد. برای افراد یا نهادهایی که تسلط مناسبی به تحلیل تکنیکال و فاندامنتال دارند، لوریج یک ابزار قدرتمند برای کسب سود بیشتر به حساب می‌آید.

معایب

ریسک بازار: بازار فارکس بسیار پویا و نوسانی است و ممکن است بازی‌های زیان‌آور داشته باشد. حضور نهادها، شرکت‌ها و معامله‌گران بزرگ با حجم زیاد دارایی، باعث می‌شود که افراد با سرمایه کم در حاشیه قرار بگیرند که این موضوع می‌تواند ریسک سرمایه‌گذاری در این بازار را افزایش دهد.

نیاز به آموزش: موفقیت در بازار فارکس نیاز به دانش و تجربه دارد. شما باید به شکل کامل با کلیات، مفاهیم و قوانین این حوزه آشنا باشید. قطعا فعالیت در بازار مالی بدون آموزش کافی و کسب تجربه، مساوی است با از دست دادن سرمایه. در مبحث تحلیل تکنیکال و فاندامنتال، آموزش‌ها و اساتید زیادی را می‌توان یافت که هر فرد باید بر مبنای شخصیت و ویژگی‌های فردی، روش مناسب را انتخاب کند.

هزینه‌ها: کارگزاری‌ها ممکن است هزینه‌هایی مانند اختلاف نرخ (Spread) و کمیسیون معاملات را از شما دریافت کنند.

محدودیت‌های قانونی: در برخی کشورها مانند ایران، معامله در بازار فارکس با مشکلات قانونی مواجه است.

انواع جفت ارزها در فارکس

در بازار فارکس، تعداد زیادی جفت ارز وجود دارد. این جفت‌ها به دو دسته تقسیم می‌شوند: جفت‌های اصلی (Majors) و جفت‌های فرعی (Minors). جفت‌های اصلی که مجموعا ۷ مورد هستند را در ادامه آن‌ها را بررسی می‌کنیم.

جفت ارزهای اصلی

یورو در مقابل دلار آمریکا با نماد EUR/USD

پوند انگلستان در مقابل دلار آمریکا با نماد GBP/USD

دلار استرالیا در مقابل دلار آمریکا با نماد AUD/USD

دلار نیوزلند در مقابل دلار آمریکا با نماد NZD/USD

دلار آمریکا در مقابل ین ژاپن با نماد USD/JPY

دلار آمریکا در مقابل دلار کانادا با نماد USD/CAD

دلار آمریکا در مقابل فرانک سوئیس با نماد USD/CHF

همان طور که قابل مشاهده است در تمامی این موارد، یک طرف معامله دلار آمریکا قرار دارد.

جفت ارزهای فرعی

ترکیب هر کدام از ارزهای مطرح شده‌ی بالا بدون حضور دلار با عنوان جفت ارزهای فرعی شناخته می‌شود، مانند:

یورو در مقابل دلار کانادا با نماد EUR/CAD – دلار استرالیا در مقابل ین ژاپن با نماد AUD/JPY – دلار نیوزلند در مقابل فرانک سوئیس با نماد NZD/CHF و غیره.

البته دسته دیگری از جفت ارزها نیز وجود دارد که به آن‌ها جفت ارزهای غیر رایج (Exotic Pairs) گفته می‌شود. معروف‌ترین این دسته شامل دلار آمریکا در برابر لیر ترکیه با نماد USD/TRY، پوند انگلستان در برابر دلار سنگاپور با نماد GBP/SGD و یورو در برابر پزو مکزیک با نماد EUR/MXN است.

طلا و نقره با نمادهای XAU/USD و XAG/USD و شاخص داوجونز (شاخص مربوط به نوسانات قیمت سهام ۳۰ شرکت بزرگ آمریکا) نیز از پرطرفدارترین و پرنوسان‌ترین نمادهای فارکس به شمار می‌آیند.

بورس ایران یا فارکس؟

برای پاسخ به این سوال، باید در نظر داشته باشید که هر کدام از این دو بازار، معایب و مزایای خود را دارند و برای انتخاب یکی از آن‌ها باید این موارد را بررسی کرد. در ایران و با توجه به اتفاقات چند سال اخیر در بازار ایران، تعداد معامله‌گران علاقه‌مند به فارکس بیش از پیش رشد کرده است. اما همچنان برخی از مزایای بورس ایران برای کاربران اهمیت زیادی دارد.

به عنوان مثال شما در بورس ایران می‌توانید به شکل فیزیکی و حضوری با صرافی خود در ارتباط باشید. همچنین در بورس ایران، به دلیل یک طرفه بودن معاملات، شما در انتهای هر معامله یا دارایی نقدی (ریالی) دارید و یا دارایی سهامی. اما در بازار فارکس شما در انتهای هر معامله، فقط دلار خواهید داشت (یا هر ارز پایه‌ای که برای معاملات خود انتخاب کرده باشید).

اما چند ویژگی منحصر به فرد در فارکس وجود دارد که نمی‌توان آن‌ها را نادیده گرفت. ۲۴ ساعته بودن بازار، حجم زیاد معاملات و نقدشوندگی بالا، استفاده از اهرم یا لوریج و دوطرفه بودن بازار (کسب سود از خرید و فروش) از مهمترین این موارد است.

سخن پایانی

بازار فارکس یکی از پر ریسک‌ترین بازارهای مالی است، اما به دلیل انعطاف‌پذیری و فرصت‌هایی که ارائه می‌دهد، جذابیت زیادی برای معامله‌گران دارد. برای موفقیت در این بازار، آموزش و تمرین ضرورت بالایی دارد و از ابزارهای مدیریت ریسک نیز باید استفاده کنید. با مد نظر قرار دادن این موارد، می‌توانید سود بسیار خوبی از بازار فارکس کسب کنید.

این مقاله به شما توضیح داد که فارکس چیست و چگونه می‌توانید در این بازار معامله کنید. همچنین مزایا و معایب و برخی اصطلاحات رایج فارکس را مورد بررسی قرار دادیم. فعالیت یا عدم فعالیت در این بازار به تصمیم شما وابسته است، اما در نظر داشته باشید که قبل از هر اقدامی، به تمامی جوانب این کار مسلط شده تا کمترین ریسک را متحمل شوید.