نسبت شارپ (Sharpe Ratio) چیست و چگونه محاسبه می‌شود؟

نسبت شارپ (Sharpe Ratio) معیاری کمّی برای اندازه‌گیری بازدهی یک معامله یا سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی با در نظر گرفتن سطح ریسکی است که در آن‌ وجود دارد. شما نیز شاید به واسطه حضور یا فعالیت در بازارهای مالی بزرگی همچون فارکس یا ارزهای دیجیتال، به اصطلاح نسبت شارپ کمابیش برخورده باشید. در این مطلب از پیپسیلون، قصد داریم کمی عمیق‌تر وارد مفهوم و نحوه محاسبه و استفاده از نسبت شارپ در بازارهای مالی شویم.

با ما همراه باشید تا پس از مروری جامع بر ماهیت و چیستی نسبت شارپ، نحوه محاسبه آن، نحوه استفاده از آن در مدیریت ریسک سرمایه‌گذاری‌ها، انواع نسبت شارپ و مواردی از این دست را در کنار هم بررسی کنیم.

نسبت شارپ (Sharpe Ratio) چیست؟

اگر در بازارهای مالی کم‌ترین فعالیتی داشته باشید، به احتمال زیاد با معیار نرخ بازگشت سرمایه (Return Of Investment) یا به اختصار ROI آشنایی دارید. معیاری که به شما کمک می‌کند تا میزان درآمد به دست آمده یا سود نهایی حاصل از سرمایه‌گذاری را بر اساس سرمایه اولیه خود ارزیابی کنید.

اما نکته‌ای که در مورد ROI وجود دارد این است که این معیار، جایی برای ریسک قائل نشده و اطلاعاتی در مورد سطح ریسک سرمایه‌گذاری مورد نظر ارائه نمی‌دهد. برای این‌که بتوانید سطح موفقیت تضمین شده یک سرمایه‌گذاری نسبت به ریسک آن را ارزیابی کنید، معیاری تحت عنوان نسبت شارپ (Sharpe Ratio) معرفی شده است.

نسبت شارپ، معیاری کمّی است که بازدهی نسبی تضمین شده یک سرمایه‌گذاری را با در نظر گرفتن درجه ریسک آن ارزیابی کرده و در اختیار شما قرار می‌دهد.

نسبت ‌شارپ توسط اقتصاددان برجسته آمریکایی، ویلیام فورسیت شارپ (William Forsyth Sharpe) توسعه داده شده و در ابتدا صرفاً برای ارزیابی بهره‌وری معاملات و سرمایه‌گذاری‌های سهام مورد استفاده قرار می‌گرفت. این در حالی است که امروزه، سایر بازارهای مالی نظیر فارکس و ارزهای دیجیتال نیز از آن استفاده می‌کنند.

در ادامه، فرمول محاسبه نسبت‌ شارپ (اصلی) و موارد استفاده از آن در بازارهای مالی را توضیح خواهیم داد.

نحوه محاسبه نسبت شارپ (Sharpe Ratio)

نسبت‌ شارپ (اصلی) بر اساس سودآوری سرمایه‌‌گذاری – یعنی بازدهی – و ریسک مرتبط با آن – یعنی واریانس یا پراکندگی بازدهی – محاسبه می‌شود.

این نسبت نشان دهنده آن است که به ازای هر واحد ریسکی که یک سرمایه‌گذار در سرمایه‌‌گذاری مورد نظر به جان خریده است، چه مقدار بازدهی مورد انتظار را دریافت خواهد کرد. در واقع، نشان دهنده سود تضمینی سرمایه‌گذار از سرمایه‌گذاری بر اساس سطح ریسک آن است.

فرمول محاسبه نسبت شارپ مورد استفاده به شرح زیر است:

در این فرمول، میانگین نرخ بازده سرمایه‌گذاری که بازدهی پورتفوی هم خوانده می‌شود، نشان‌دهنده بازدهی کلی سرمایه‌گذاری و نرخ بازده سرمایه بدون ریسک هم نشان‌دهنده بازدهی سرمایه‌‌گذاری بدون درنظر گرفتن ریسک است. در قسمت مخرج نیز انحراف معیار استاندارد بازده سرمایه‌گذاری را داریم که پراکندگی بازدهی پورتفوی هم خطاب می‌شود و نشان‌دهنده میزان پراکندگی یا واریانس بازدهی سرمایه‌‌گذاری است.

کاربرد نسبت شارپ (Sharpe Ratio)

همان‌طور که قبلاً نیز اشاره شد، کاربرد نسبت شارپ در ابتدا محدود به ارزیابی سطح سود و ریسک در بازار سهام می‌شد. این در حالی است که امروزه، دو مورد از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین کاربردهای نسبت‌ شارپ در بازارهای مالی، مربوط به دو بازار فارکس و ارزهای دیجیتال است.

کاربرد نسبت شارپ در فارکس

یکی از متداول‌ترین کاربردهای نسبت‌ شارپ، استفاده از آن در کنار نرخ بازگشت سرمایه (ROI) در بازار فارکس است. نسبت شارپ بالا در بازار فارکس، نشان‌دهنده ظرفیت بازدهی بهتر یک نماد معاملاتی نظیر جفت ارز یا اونس جهانی طلا و غیره… برای هر واحد ریسک اضافی است.

با این حساب، این‌طور می‌توان عنوان کرد که شاخص نسبت‌ شارپ می‌تواند توجیهی برای نوسانات اساسی و بزرگ در بازار فارکس باشد و به‌عنوان یک ابزار سیگنال یا هشدار دهنده مورد استفاده قرار گیرد. ضمن آن‌که می‌توان از این ابزار برای مقایسه نمادهای معاملاتی مختلف و پتانسیل سود و سطح ریسک معاملاتی آن‌ها نیز استفاده کرد.

کاربرد شارپ در ارز دیجیتال

در مورد بازار ارزهای دیجیتال نیز درست مانند بازار فارکس، این فرصت در اختیار تحلیل‌گران و سرمایه‌گذاران قرار گرفته است که با استفاده از دو معیار و شاخص کاربردی نسبت‌ شارپ و نرخ بازگشت سرمایه، پتانسیل سود و سطح ریسک دارایی‌های دیجیتال مختلف را ارزیابی و با هم مقایسه کنند.

به ویژه در مورد بازار ارزهای دیجیتال، که تحلیل فاندامنتال آن برای ارزیابی و پیش‌بینی نوسانات تند و حرکت‌های شارپی بسیار دشوارتر است و بازار به شدت در نوسان است، این شاخص می‌تواند بسیار کمک کننده باشد.

مطالب مرتبط: حرکت شارپی یا اسپایک (Spike) در فارکس چیست؟

نحوه تفسیر نسبت شارپ در بازارهای مالی

و اما نحوه تفسیر نسبت ‌شارپ در بازارهای مالی مختلف نظیر فارکس و ارزهای دیجیتال به ترتیب زیر است:

محدوده کمّی نسبت ‌شارپ	تفسیر معیار
نسبت شارپ‌ منفی	نرخ بدون ریسک بیشتر از بازده سبد سرمایه‌گذاری است یا احتمالاً بازده سبد منفی است
نسبت شارپ‌ زیر ۱.۰	سرمایه‌گذاری به حداقل بازده کافی نمی‌رسد
نسبت شارپ‌ بالای ۱.۰	قابل قبول است
نسبت شارپ‌ بالای ۲.۰	می‌تواند بازدهی بسیار خوبی را ارائه دهد
نسبت شارپ‌ ۳.۰ یا بالاتر	عالی است و می‌تواند ایده‌آل‌ترین بازدهی را ارائه دهد

انواع نسبت شارپ (Sharpe Ratio)

در حالت کلی، انواع نسبت شارپ به دو دسته زیر طبقه‌بندی می‌شود:

• نسبت ترینور (Treynor Ratio)
• نسبت سورتینو (Sortino Ratio)

در ادامه به اختصار به چیستی این دو نوع نسبت‌ شارپ در بازارهای مالی می‌پردازیم.

نسبت ترینور (Treynor Ratio)

فرمول نسبت ترینور برای نخستین بار در سال ۱۹۶۵ میلادی توسط فردی به‌نام جک ترینور (Jack Treynor) توسعه یافت. در این فرمول به‌جای استفاده از انحراف معیار در مخرج معادله نسبت‌ شارپ، از بتا استفاده شده بود. معیار ترینور در واقع شاخصی برای محاسبه پولی است که یک سبد دارایی کسب خواهد کرد، نسبت به ریسک آن در بازار مالی مورد نظر!

به عبارت بهتر، معیار نسبت ترینور فقط از یک ریسک سیستماتیک یا بتا استفاده می‌کند، در حالی‌ که همان‌طور که در بخش‌های قبل نیز اشاره کردیم در محاسبات نسبت‌ شارپ از ریسک کل استفاده می‌شود.

حالت‌هایی که برای ضریب بتای دارایی‌ها و نمادهای معاملاتی مختلف در این فرمول وجود دارند به شرح زیر هستند:

• ضریب بتای منفی – رفتار نماد معاملاتی یا دارایی مورد نظر در خلاف جهت بازار است
• ضریب بتای کم‌تر از ۱.۰ – دارایی یا نماد معاملاتی مورد نظر دارای رفتار تدافعی است
• ضریب بتای ۰.۰ – نشان دهنده استقلال نسبی دارایی یا نماد معاملاتی از رفتار بازار است
• ضریب بتای ۱.۰ – نماد معاملاتی یا دارایی مورد نظر حرکتی مشابه بازار دارد
• ضریب بتای بالاتر از ۱.۰ – دارایی یا نماد معاملاتی رفتار تهاجی دارد

تهاجمی بودن رفتار دارایی یا نماد معاملاتی مورد نظر به این معنی است که با کوچیک‌ترین نوسانات در سطح بازار، نمادی که دارای ضریب بتای بالا از ۱.۰ است نوساناتی به مراتب شارپ‌تر و شدیدتر را تجربه خواهد کرد و به عبارت ساده‌تر سطح ریسک سیستماتیک در آن بالاتر است.

در مورد ضریب بتای منفی نیز این‌طور می‌توان انتظار داشت که با روند گاوی بازار، دارایی یا نماد معاملاتی مورد نظر شروع به ریزش قیمتی کند و برعکس!

این نکته بسیار مهم را نیز در نظر داشته باشید که بتای منفی و صفر در شاخص ترینور، باعث می‌شود که عدد به ‌دست ‌آمده در بازار معنی‌دار نباشد.

نسبت سورتینو (Sortino Ratio)

در نقطه مقابل نسبت ترینور، شاخص یا نسبت سورتینو قرار گرفته است. نسبت سورتینو اساساً برای ارزیابی بازده یک سرمایه‌گذاری در برابر ریسک‌های نامطلوب آن مورد استفاده قرار می‌گیرد و در فرمول نیز از طریق کم‌کردن بازده بدون ریسک از بازده مورد انتظار و تقسیم نتیجه آن به انحراف معیار نامطلوب سبد سرمایه‌گذاری حاصل می‌شود.

در واقع این‌طور می‌توان در نظر گرفت که نسبت سورتینو همان محاسبات قبلی خودمان برای نسبت شارپ است، با این تفاوت که در نسبت شارپ هر دو ریسک مثبت و منفی در نظر گرفته شده بودند، اما در سورتینو فقط ریسک نامطلوب و بخش‌های نزولی بازار در فرمول و محاسبات لحاظ می‌شوند.

از نظر تفسیر داده‌ها نیز درست مانند نسبت شارپ، هرچه نسبت سورتینو عدد بالاتری به دست بدهد، نشان‌دهنده سود احتمالی بالاتر برای سرمایه‌گذاری است و می‌تواند نویدبخش موفقیت در سطح بازارهای مالی با توجه به ریسک‌های نامطلوب موجود باشد.

جمع‌بندی

نسبت شارپ (Sharpe Ratio)، معیاری کمّی است که بازدهی نسبی تضمین شده یک سرمایه‌گذاری را با در نظر گرفتن درجه ریسک آن ارزیابی کرده و در اختیار شما قرار می‌دهد.

نسبت شارپ توسط اقتصاددان برجسته آمریکایی، ویلیام فورسیت شارپ (William Forsyth Sharpe) توسعه داده شده است این نسبت ابتدا صرفاً برای ارزیابی بهره‌وری معاملات و سرمایه‌گذاری‌های سهام مورد استفاده قرار می‌گرفت، اما به مرور زمان به سایر بازارهای مالی نظیر فارکس و ارزهای دیجیتال نیز راه پیدا کرده است.

در متن مقاله می‌توانید نحوه محاسبه نسبت شارپ و فرمول آن، و همین‌طور نحوه تفسیر این شاخص در بازارهای مالی را مطالعه کنید. هرچه نسبت شارپ برای یک نماد معاملاتی یا دارایی دیجیتال بالاتر باشد، می‌تواند نشان دهنده پتانسیل سود بالای سرمایه‌گذاری و شانس موفقیت بیشتر آن باشد.

دو نوع نسبت شارپ نیز که می‌توانند داده‌های کارآمدی را در اختیارتان قرار دهند عبارتند از:

• نسبت ترینور (Treynor Ratio)
• نسبت سورتینو (Sortino Ratio)

سوالات متداول

نسبت شارپ  (Sharpe Ratio)چیست؟

نسبت شارپ (Sharpe Ratio) معیاری کمّی است که بازدهی نسبی تضمین شده یک سرمایه‌گذاری را با در نظر گرفتن درجه ریسک آن ارزیابی کرده و در اختیار شما قرار می‌دهد و در بازارهای سهام، فارکس و ارزهای دیجیتال کاربرد دارد.

نحوه محاسبه نسبت شارپ (Sharpe Ratio) چگونه است؟

نسبت شارپ از حاصل تفریق «بازدهی سرمایه بدون ریسک» و «بازدهی پورتفوی» تقسیم بر «پراکندگی بازدهی پورتفوی» به دست می‌اید که جزئیات و فرمول دقیق آن در متن مقاله توضیح داده شده است.

انواع نسبت شارپ (Sharpe Ratio) در بازارهای مالی کدام‌اند؟

دو نوع نسبت شارپ متداول در بازارهای مالی، نظیر فارکس و ارزهای دیجیتال عبارتند از:

• نسبت ترینور (Treynor Ratio)
• نسبت سورتینو (Sortino Ratio)