یکی از موضوعاتی که همیشه ذهن معامله‌گران را مشغول می‌کند، میزان ضرر یا ریسک معاملات آن‌ها است. یک تریدر باید بداند که در یک معامله، چه مقدار احتمال ضرر و از دست رفتن سرمایه او را تهدید می‌کند. حال سوال اینجاست که آیا معامله بدون ضرر وجود دارد؟ در بازارهای مالی مانند فارکس، اصطلاحی وجود دارد به نام ریسک فری. اما ریسک فری چیست؟ در این مقاله به بررسی معنی ریسک فری و آموزش ریسک فری در فارکس می‌پردازیم، پس تا انتها با پیپسیلون همراه باشید.
ریسک در معاملات چیست؟
بهتر است پیش از بررسی معنی ریسک فری در فارکس، بگوییم که اصلا خود ریسک چیست. در بازارهای مالی، عبارت ریسک (Risk) به معنی میزان احتمالی سود یا ضرر در یک معامله است. به زبان ساده‌تر، ریسک یعنی مقدار پولی که از یک معامله به دست می‌آورید تا مقدار پولی که در یک معامله از دست می‌دهید.
البته که بر خلاف نظر اکثر افراد، ریسک می‌تواند در کنار معنی منفی (از دست دادن سرمایه)، معنی مثبت و کسب سود هم داشته باشد، اما به دلیل رایج بودن معنی منفی آن، ما نیز در این مقاله ریسک را به معنی احتمال ضرر در نظر می‌گیریم.
یک تریدر حرفه‌ای، قبل از ورود به یک معامله محاسباتی انجام می‌دهد تا میزان سود و ضرر احتمالی خود را بسنجد. معمولا هر چه میزان سود احتمالی بیشتر باشد، به همان نسبت میزان ضرر احتمالی نیز افزایش پیدا می‌کند. اما روش‌ها و نکاتی وجود دارد که می‌تواند میزان ضرر احتمالی را به مقدار قابل توجهی کاهش دهد. حتی ممکن است بتوان ضرر را به صفر نزدیک کرد (البته در نظر داشته باشید که هیچوقت ضرر صفر نمی‌شود!). اینجاست که اصلاح ریسک فری وارد آموزش ما می‌شود.
ریسک فری چیست؟
ریسک فری (Risk Free) در بازارهای مالی، به معنی انجام امور خاص یا استفاده از روش‌های مشخصی است که نتیجه آن معاملات بدون ریسک خواهد بود. در تشریح این اصطلاح می‌توان گفت که پیاده‌سازی متدهای ریسک فری در فارکس، ضرر احتمالی معامله‌گر را به صفر نزدیک می‌کند.
همان طور که گفته شد، هیچ معامله‌ای در بازارهای مالی وجود ندارد که صددرصد بدون ضرر باشد. در طرف مقابل، هیچ معامله‌ای با سود تضمینی صددرصد نیز وجود ندارد. تعریف تریدر حرفه‌ای این جا معنا پیدا می‌کند. یک تریدر حرفه‌ای با بررسی شرایط، تلاش می‌کند تا میزان ضرر خود را به حداقل رسانده و میزان سود خود را افزایش دهد.
حال متدهایی وجود دارد که می‌تواند ضرر معامله‌گر به کمترین حالت رسانده و در برخی موارد، جلو هر گونه ضرر را بگیرد. برخی از این روش‌ها مربوط به قبل از شروع معامله است و برخی به بعد از شروع معامله مرتبط می‌شود.
اولین نکته در آموزش ریسک فری در فارکس، آموزش کافی است. افرادی می‌توانند با بکارگیری متدهای ریسک فری از ضررهای احتمالی جلوگیری کنند که آموزش و تجربه کافی کسب کرده باشند. همچنین تسلط به بازار و فاکتور موثر بر قیمت نیز می‌تواند به استفاده هر چه بهتر از ریسک فری کمک کند. در ادامه، برخی از متدهای ریسک فری در فارکس را معرفی می‌کنیم.
متدها و تکنیک‌های مهم ریسک فری چیست؟
پیش‌تر گفتیم که برخی از تکنیک‌های ریسک فری در فارکس پیش از شروع معامله مورد استفاده قرار می‌گیرند و برخی بعد از شروع معامله و زمان باز بودن یک پوزیشن معاملاتی. این دو دسته را به ترتیب بررسی می‌کنیم.
استفاده از معاملات با احتمال ضرر کمتر
احتمالا با خودتان می‌گویید که مگر معامله با احتمال ضرر کمتر وجود دارد؟ باید بگوییم که بله. گرچه این معاملات احتمال سود کمتری نیز دارند، اما برای ریسک فری کردن معاملات می‌توان از آن‌ها استفاده کرد. به موارد زیر دقت کنید:
۱- از معاملات هیجانی مانند اسپایک دوری کنید. ابتدا باید بگوییم که اسپایک به معنی افزایش یا کاهش شدید قیمت در بازه زمانی کوتاه است. اسپایک می‌تواند در اثر شرایط مختلفی ایجاد شود، اما در نهایت به دلیل برهم خوردن تعادل یا سرعت بین خریداران و فروشندگان، ممکن است با همان سرعت در جهت عکس نیز حرکت کند. معاملات اسپایک سود خوبی دارند اما می‌توانند به همان نسبت ضرر هم داشته باشند. حتی برخی از اساتید حوزه ترید تاکید دارند که معامله‌گران باید برای معاملات اسپایک خود، از یک حساب جداگانه استفاده کنند. به شکل خلاصه در نظر داشته باشید که ریسک فری در فارکس با معاملات سرعتی و هیجانی رابطه خوبی ندارد.
۲- زمانی که از خط روند‌ها (Trend Line) استفاده می‌کنید، زمانی وارد معامله شوید که قیمت به کف خط روند بازگشته و تاییدیه حرکت مجدد را نشان می‌دهد. همچنین در نظر داشته باشید که هر چه تعداد برخوردهای خط با قیمت بیشتر باشد و قیمت نتواند خط را بشکند، قدرت آن روند بیشتر می‌شود. پس استفاده از خط روندی که تنها ۲ بار یک حرکت قیمتی را تایید کرده، احتمال ضرر بیشتری دارد. به دنبال معامله خلاف جهت روند یا شکست خط روند نباشید.
۳- در کانال‌ها بیشتر به دنبال خرید یا فروش در جهت کانال باشید. به این معنی که اگر کانال صعودی است، از موقعیت‌های خرید (Buy) استفاده کنید و اگر نزولی است، موقعیت‌های Sell را مد نظر قرار دهید. مجددا باید بگوییم که به دنبال معاملات خلاف جهت روند یا شکست کانال نباشید. معاملات را بعد از کندل ظاهر شدن نشانه تایید (کندلی یا اندیکاتوری) شروع کنید.
۴- در تریدینگ رنج‌ها (Trading Range) فقط در جهت حرکت قیمت سفارش ثبت کنید. حتی بهتر است با خودتان قرار بگذارید که مثلا فقط به دنبال سقف به کف‌ها باشید. روی شکستن تریدینگ رنج معامله نکنید. در تریدینگ رنجی که چندین بار با سقف یا کف برخورد داشته، احتمال خروج قیمت از محدوده قبلی به شدت زیاد است. ترجیحا در این حالت اصلا معامله نکنید. اگر فاصله سقف تا کف یک تریدینگ رنج را ۳ واحد در نظر بگیریم، همیشه زمانی وارد معامله شوید که قیمت به اندازه یک سوم از لبه فاصله گرفته باشد.
به طور کلی اگر از سبک پرایس اکشن برای معاملات خود استفاده می‌کنید، حتما سیگنال بار و کی بار را مشاهده کنید و سپس وارد معامله شوید (سیگنال بار یا Signal Bar یعنی کندلی که به ما می‌گوید احتمال شکل‌گیری یک حرکت صعود یا نزول در چارت وجود دارد و کی بار یا Key Bar به ما تاییدیه می‌دهد که روند پیش‌بینی شده با احتمال ۶۰ درصد به بالا، شکل گرفته و شروع شده است).
خرید پلکانی
خرید پلکانی که به شکل خلاصه به آن DCA نیز گفته می‌شود، به این معنی است که به جای استفاده از حجم بالا و خرید یکجا یک سهم، از حجم‌های کمتر استفاده کرده و خرید‌ها را به شکل پلکانی و در فواصل مشخص انجام دهید.
برای مثال می‌توان گفت که به جای باز کردن یک سفارش با حجم ۱ لات، ۵ پوزیشن با حجم ۰.۲ لات روی آن سهم باز کنید.
بدین شکل هم می‌توانید با گذشت زمان از درست بودن پیش‌بینی روند قیمت اطمینان حاصل کنید و هم اگر از یک نقطه روند معکوس شد، میانگین سود و ضرر شما، مجموع معاملات را ریسک فری می‌کند.
استفاده از حد ضرر
یکی از مهم‌ترین نکات در تکنیک‌های ریسک فری در فارکس، استفاده از حد ضرر است. البته باید بگوییم که صرف استفاده از حد ضرر یا استاپ لاس (Stop Loss) بسیار مفید بوده، اما اگر آن را با دقت و درست تعیین کنیم، قطعا کارکرد بسیار بالایی برای ما خواهد داشت (خصوصا در مورد ریسک فری کردن!)
قطعا چیزی به اسم بهترین نقطه برای حد ضرر وجود ندارد، اما می‌توان برخی مناطق یا نقاط را به عنوان گزینه‌های بهتر در نظر گرفت. انتخاب این نقاط، به شیوه تحلیل شما بستگی دارد. یعنی مثلا برای تریدهایی که به سبک پرایس اکشن تحلیل می‌کنند، بهتر است که حد ضرر خود را پشت سیگنال بار قرار دهند (پیش‌تر سیگنال بار را تعریف کردیم). یا برای معامله‌گرانی که سبک عرضه و تقاضا را مورد استفاده قرار می‌دهند، بهتر است از نقاط گره معاملاتی استفاده کرده و Stop Loss خود را پشت این نقاط قرار دهند. همچنین مناطق حمایت و مقاومت (در صورت شناسایی درست) گزینه‌های خوبی برای محل قرارگیری استاپ لاس هستند.
ایجاد تنوع در خرید
یک راه کاهش ریسک ضرر یا حتی ریسک فری کردن معاملات، تقسیم کردن دارایی در سهم‌های مختلف است. به این معنی که به جای قراردادن کل سرمایه در یک سهم، سرمایه راتقسیم کرده و روی چند سهم مختلف سرمایه‌گذاری کنید. در این حالت اگر یکی از سهم‌ها خلاف جهت مد نظر شما حرکت کند، باز هم می‌توانید ضرر ایجاد شده را با سود سایر سهم‌ها جبران کنید و عملا مجموع معاملات شما، ریسک فری شده است.
استاپ لاس در منطقه سود
بسیاری از معامله‌گران، اصلاح ریسک فری در فارکس را به یک معنی مشخص می‌شناسند: زمانی که معامله وارد سود شد و به نسبت مشخصی رسید (مثلا نسبت سود به ضرر، یک به یک شد)، استاپ لاس را در محدوده سود قرار دهند، یعنی مثلا در یک معامله خرید (Buy) خط حد ضرر را چند پیپ بالاتر از نقطه ورود به معامله قرار می‌دهند. در این حالت اگر روند قیمت به هر دلیلی تغییر کرد، نهایتا معامله با سود صفر بسته می‌شود اما ضرر نیز نخواهد داشت.
تریلینگ استاپ
تریلینگ استاپ (Trailing Stop) یا حد ضرر متحرک، یکی از راه حل‌های مناسب برای ریسک فری کردن معاملات بعد از شروع معامله است. استفاده از این روش می‌تواند ترکیبی از ریسک فری و سیو سود را برای تریدر به همراه داشته باشد. تریلینگ استاپ به حالتی گفته می‌شود که حد ضرر شما با حرکت قیمت در جهت سود، به سمت قیمت حرکت می‌کند، اما اگر روند قیمت به سمت ضرر حرکت کند، حد ضرر در همان محل متوقف می‌شود.
بهتر است این گزینه را با یک مثال بررسی کنیم. فرض کنید که شما یک اردر خرید روی جفت ارز معاملاتی یورو به دلار (EUR/USD) در عدد ۱.۲۵۰۰ باز کرده‌اید. حد ضرر شما روی ۱.۲۴۰۰ و حد سود روی ۱.۲۷۰۰ تنظیم شده است. حال اگر تریلینگ استاپ را فعال کنید و عدد آن را ۵۰ پیپ تعیین نمایید، با رسیدن قیمت به ۱.۲۶۰۰، حد ضرر شما به شکل اتوماتیک به نقطه ۱.۲۵۵۰ منتقل می‌شود. حال اگر روند قیمت معکوس شود و قیمت تا عدد ۱.۲۵۸۰ ریزش داشته باشد، حد ضرر شما دیگر تغییر نخواهد داشت و روی همان ۱.۲۵۵۰ خواهد ماند.
این کار می‌تواند سود شما را تا حد خوبی حفظ کرده و در صورتی که معامله در مسیر ضرر قرار گیرد، آن را در محدوده مشخصی قفل نماید. همچنین به محض اینکه قیمت لحظه‌ای به اندازه تریلینگ استاپ از نقطه ورود فاصله بگیرد، عملا معامله شما دیگر ضرر نخواهد داشت و نهایتا سر به سر بسته می‌شود.
تفاوت ریسک فری و سیو سود
برخی از معامله‌گران به اشتباه فکر می‌کنند که سیو سود با ریسک فری کردن معامله یکسان است. در برخی موارد این دو اصطلاح می‌توانند هم‌پوشانی داشته باشند، اما این، به معنی یکسان بودن آن‌ها نیست.
همان طور که در زیرعنوان “ریسک فری چیست؟” مطرح کردیم، این اصطلاح برای کاهش احتمال ضرر در یک معامله یا حتی نزدیک کردن ضرر به صفر می‌باشد. در حالی که سیو سود به دو شکل معنا می‌شود.
در معنای اول سیو سود می‌تواند به معنی کم کردن حجم معامله در زمانی باشد که معامله سودده شده و با کاهش حجم، مقداری از سود کسب شده، از معامله خارج می‌شود (ذخیره می‌شود و دیگر خطر ضرر کردن، آن را تهدید نمی‌کند).
در معنی دوم که معامله‌گران زیادی به این معنی از عبارت “سیو سود” استفاده می‌کنند، حالتی مطرح می‌شود که پس از قرار گرفتن معامله در وضعیت سود، تریدر حد ضرر خود را به نقطه مشخصی در بخش سود منتقل می‌کند. این معنی می‌تواند همان دو زیرعنوان “استاپ لاس در منطقه سود” و “تریلینگ استاپ” از بخش قبل باشند.
ریسک فری در متاتریدر
برای آموزش ریسک فری در فارکس با متاتریدر، ما دو مورد از زیرعناوینی که پیش‌تر توضیح دادیم را آموزش می‌دهیم. آموزش اول مربوط به ترلینگ استاپ و آموزش دوم مربوط به کاهش حجم خواهد بود.
آموزش ریسک فری در متاتریدر با تریلینگ استاپ
به منظور استفاده از Trailing Stop در متاتریدر، پس از باز کردن یک معامله می‌توانید در بخش ترمینال متاتریدر ۴ یا Toolbox در متاتریدر ۵، روی معامله مد نظر کلیک راست کرده و سپس وارد گزینه Trailing Stop شوید. در این بخش می‌توانید یکی از اعداد پیش‌فرض را انتخاب کنید (اعداد بر حسب پیپت است) یا اینکه روی گزینه Custom کلیک کرده و میزان مد نظر خود را وارد کنید.
همچنین برای غیر فعال کردن یا تغییر مقدار حد ضرر متحرک باید از همین بخش استفاده کنید.
آموزش ریسک فری در متاتریدر با کاهش حجم معامله
کاهش حجم معامله در متاتریدر نیز فرآیند ساده‌ای دارد. زمانی که یک معامله باز دارید، روی آن دوبار کلیک کنید تا صفحه مربوط به تنظیمات سفارش (پنجره Order) باز شود. در این صفحه یکی از گزینه‌های قابل تغییر، گزینه حجم یا Volume است.
کافیست این بخش را به عدد مد نظر خود تغییر دهید و سپس روی گزینه Close کلیک کنید.
در نظر داشته باشید که با کاهش حجم در یک معامله، مقدار متناسبی از سود شما از معامله خارج می‌شود. یعنی مثلا اگر شما در یک معامله با حجم ۱ لات، ۱۰۰ دلار در سود باشید و در این لحظه، نصف حجم خود را کم کرده و با حجم ۰.۵ لات ادامه دهید، در لحظه ثبت تغییر حجم، مبلغ ۵۰ دلار از سود لحظه‌ای در بخش ترمینال (یا Toolbox متاتریدر ۵) کاسته می‌شود. یعنی میزان Profit شما عدد ۵۰ را نشان خواهد داد و ۵۰ دلار دیگر به مارجین شما اضافه می‌شود.
سخن پایانی
ریسک فری یکی از ابزارها و تکنیک‌های کاربردی در فارکس است و می‌تواند در کنار موارد دیگر، بخشی از استراتژی معاملاتی شما باشد. باز هم باید گفت که معامله بدون ریسک معنا ندارد، اما می‌توان با استفاده از آموزه‌ها و تکنیک‌های مختلف، احتمال و مقدار ریسک را تا حد خوبی کاهش دهیم. در این مقاله سعی کردیم تا پاسخ سوال ریسک فری چیست و آموزش ریسک فری در فارکس را به شکل کاملی ارائه دهیم. در نهایت در نظر داشته باشید برای کسب سود و جلوگیری از ضرر، باید به مباحث و آموزش‌های حوزه معامله‌گری به شکل خوبی مسلط شوید.